Wytyczne stosowania rur osłonowych kabli elektroenergetycznych
94
Przeznaczone są dla kabli jednożyłowych tworzących linię trójfazową.
Zgodnie z zapisem zawartym w punkcie 3.1.2 osłony otaczające
należy wykorzystywać także w przypadku układania odcinków kabli na
głębokościach mniejszych niż normatywne oraz w miejscach wprowa-
dzenia ich do budynku. Ważny zapis zawiera punkt 3.1.4, określający
standardowe głębokości układania kabli w osłonach otaczających
w częściach ulic i dróg przeznaczonych do ruchu kołowego. Długość
i kształt takich osłon musi umożliwiać wymianę kabli w razie potrzeby.
W punkcie 3.1.6 zaleca się, aby kable prowadzone bezpośrednio
w ziemi w miejscach skrzyżowań z innymi przewodami oraz sieciami
i urządzeniami podziemnymi były chronione osłonami otaczającymi.
Długość rur osłonowych powinna być tak dobrana, by przepust sięgał
odpowiednio daleko na obie strony w zależności od rodzaju skrzyżo-
wania. Zaleca się przy tym układanie rur rezerwowych.
Zgodnie z treścią punktu 3.2 poszczególne rury tworzące osłonę
kabla powinny być ze sobą szczelnie połączone. Ma to zapobie-
gać dostawaniu się wody i zamulaniu rur. W zasadzie w jednej rurze
można umieścić tylko jeden kabel. Jednak norma określa odstępstwa
od tej zasady. W jednej osłonie mogą być układane kable jednoży-
łowe stanowiące linię trójfazową, sygnalizacyjne przyłączone do tego
samego urządzenia oraz elektroenergetyczny i sygnalizacyjny podpięte
do tego samego urządzenia.
Kable elektroenergetyczne jednofazowe w liniach o napięciu wyższym
niż 30 kV powinny mieć pojedyncze osłony. Średnica wewnętrzna rury
osłonowej musi być równa, co najmniej 1,5-krotnej zewnętrznej śred-
nicy osłanianego kabla, ale nie mniejsza niż 50 mm. W przypadku
układania w jednej osłonie kilku kabli powierzchnia jej otworu nie
może być mniejsza niż trzykrotna suma powierzchni przekrojów znaj-
dujących się w niej kabli. Miejsca ich wyprowadzenia z rur osłonowych
należy uszczelnić, a kable zabezpieczyć przed uszkodzeniem.
Zgodnie z treścią punktu 3.2.2 głębokość osłon otaczających
w ziemi, mierzona do ich górnej powierzchni w przypadku linii kab-
lowych o napięciu wyższym niż 30 kV, powinna wynosić co najmniej
100 cm. Przy niższym zaś, co najmniej tyle samo, ile dla kabli ukła-
danych w ziemi bez osłon. Przy czym norma dopuszcza jej zmniejsze-
nie o 10–15 cm przy prowadzeniu kabli pod chodnikami, w częściach
dróg i ulic przeznaczonych dla ruchu kołowego oraz w miejscach,
w których, ze względu na przeszkody terenowe, głębsze ułożenie jest
niemożliwe (tab. 1 i 2).
Zgodnie z zapisami zawartymi w rozdziale 5. kable układane na
mostach, wiaduktach, molach, nadbrzeżach i estakadach kablowych
zaleca się chronić osłonami otaczającymi. Przy czym w przypadku
obiektów drewnianych powinny one być wykonane z materiału nieroz-
przestrzeniającego płomienia. W myśl postanowień zawartych w roz-
dziale 7,. podczas układania kabli w budynkach należy stosować osłony
otaczające. W miejscu ich wprowadzenia do budynku oraz przy ich
przejściach przez ściany i stropy, średnica wewnętrzna rury osłonowej
powinna być większa o co najmniej 50% od zewnętrznej średnicy kabla.
Osłona ta musi przechodzić przez całą grubość fundamentu lub ściany
budynku ze spadkiem w kierunku zewnętrznym. Miejsce jej wlotu od
strony zewnętrznej należy zabezpieczyć przed dostawaniem się wody.
x x x
Rodzaje rur osłonowych
Warunki prowadzenia rur instalacyjnych, w tym osłonowych, zawiera
wieloczęściowa norma PN-EN 61383 „Systemy rur instalacyjnych
do prowadzenia przewodów”. W pierwszej części zawarto wymaga-
nia ogólne, a w pozostałych określono warunki wykonania, oznako-
wania, wymiarowania oraz badań rur niemetalowych i metalowych
poszczególnych rodzajów rur sztywnych oraz giętkich. Norma ta doty-
czy przede wszystkim producentów i jej bliższe omówienie wykracza
poza ramy niniejszego artykułu.
W większości przypadków jako osłony kabli stosowane są rury wyko-
nane z polietylenu. Przy czym jest to przeważnie jego odmiana wysoko
udarowa oznaczana skrótem HDPE (ang.
High-Density Polyethylene
–
polietylen dużej gęstości). W Polsce spotyka się także nazwę PEHD.
Właściwości tego materiału pozwalają na układanie rur osłonowych
w różnych gruntach (nawodnionych i agresywnych chemicznie) oraz
przy zastosowaniu spadków, a także przy skomplikowanym planie
instalacji, zakładającym np. omijanie przeszkód. HDPE charakteryzuje
się dużą elastycznością, dzięki czemu łagodzi i kompensuje naprę-
żenia powstające wskutek osiadania gruntu. Wykorzystywany jest,
podobnie jak inne tworzywa, również do produkcji rur przeznaczonych
do układania w przestrzeniach otwartych. Jedną z najważniejszych
kwestii jest w tym przypadku odporność na działanie promieniowania
UV powodującego przyspieszone starzenie materiału. Standardowo
takie rury produkowane są w kolorze czarnym z dodatkiem substancji
zabezpieczających przed promieniowaniem UV.
Ponieważ rury mogą pracować w szerokim zakresie temperatur, przy
ich układaniu należy uwzględnić wysoki współczynnik termicznej rozsze-
rzalności liniowej oraz wziąć pod uwagę potencjalne zmiany długości.
Dużą sztywnością wyróżniają się rury wykonane z poliamidu wytłacza-
nego (PA6), który tłumi drgania, jest odporny na ścieranie oraz uszko-
dzenia mechaniczne. W miejscach, gdzie osłony kabli narażone są na
szczególnie silne zagrożenia stosuje się rury stalowe. Stal jest odporna
na zgniecenia, zrywanie, uderzenia. Dla ochrony przed chemikaliami
należy stosować rury stalowe z powłoką PVC lub PA6.
W miejscach zagrożonych pożarem niezbędne jest wykorzystywa-
nie rur wykonanych z bezhalogenowego tworzywa sztucznego, tzn.
takiego, które nie zawiera chloru, fluoru, bromu i jodu. Materiały bez-
halogenowe są trudno lub w ogóle niepalne – samogasnące, a także
charakteryzują się niską emisją dymów oraz gazów toksycznych.
W ofercie rynkowej znajdują się rury różnego typu. Do ich oznaczania
producenci stosują piktogramy oraz symbole literowe (tab. 3).
Rury KS i KK mają profilowane ścianki i dwuścienną konstrukcję, w któ-
rej zewnętrzna ścianka jest pofalowana, a wewnętrzna gładka. Obie
Tab. 1. Długość osłon otaczających kabel w miejscu skrzyżowania z drogą kołową oraz
minimalna głębokość ich umieszczenia w ziemi według N SEP-E-004
Napięcie
znamionowe
kabla
Min. odległość
osłony kabla
od górnej
powierzchni
drogi
[cm]
Min. odległość
górnej osłony
kabla od
dna rowu
odwadniającego
[cm]
Min. długość osłony otaczającej wystającej
w obie strony
poza krawędź jezdni
lub krawężnik
[cm]
poza krawędź nasypu
drogi lub rowu
odwadniającego
[cm]
do 30 kV
włącznie
80
50
50
100
Tab. 2. Głębokość umieszczenia w ziemi osłon otaczających kable według N SEP-E-004
Napięcie znamionowe kabla
Min. odległość górnej powierzchni osłony od pow. terenu*
[cm]
kabel pod chodnikiem
kabel pod jezdnią
do 30 kV (w tym do 1 kV)
40
80
*norma SEP dopuszcza zmniejszenie podanych głębokości, jeżeli wymusza to konstrukcja
istniejących budowli na trasie kabla lub przeszkoda, której nie można usunąć bądź obejść
