Określenie minimalnych wymagań środowiskowych dla urządzeń i instalacji elektroenergetycznych
102
napowietrzne) i chronionych (warunki wnętrzowe). Na ich ustalenie
pozwala miejsce zainstalowania urządzenia i lokalizacja obiektu.
Warunki fizyczne użytkowania urządzeń określa się najczęściej jako nor-
malne według norm przedmiotowych. Standardowo dla rozwiązań użyt-
kowanych w kraju przyjmuje się, że wysokość nad poziomem morza nie
przekracza 1000 m, ciśnienie atmosferyczne mieści się w granicach
86–106 kPa, a lokalizacja znajduje się w strefie sejsmicznej I.
Warunki atmosferyczne na terenie kraju dotyczą klimatu umiarkowa-
nego chłodnego (ang.
Cold Temperate
). Opisano je w normie
PN-EN 60721-3-4 [7] i charakteryzują je następujące elementy:
• temp. może się wahać w granicach od –33 do 40°C • wilgotność
względna może wynosić od 15 do 100% • wilgotność bezwzględna
powinna osiągać od 0,26 do 25 g/m
3
• maks. intensywność opa-
dów przyjmuje się na poziomie 6 mm/min • szybkość zmian tempe-
ratury może wynosić maks. 0,5°C/min • min./maks. ciśnienie atmo-
sferyczne: 86/106 kPa • promieniowanie słoneczne może wynosić
maks. 1120 W/m
2
• wpływ promieniowania cieplnego jest pomijalnie
mały (klasa 4Z1) • szybkość przepływu powietrza może osiągać maks.
30 m/s (klasa 4Z4) • mogą wystąpić lód i kondensacja pary wodnej
oraz opady wody, śniegu, gradu itp. • temp. min. deszczu wynosi 5°C
• może pojawić się szron i lód • wpływ wody ze źródeł innych niż deszcz
jest pomijalnie mały (klasa 4Z6) • warunki umożliwiają rozwój pleśni,
grzybów itp., w środowisku mogą również występować gryzonie szkod-
liwe dla urządzeń i przewodów (klasa 4B1).
Wymienione powyżej warunki dla obszaru kraju odpowiadają podsta-
wowej klasie 4K2 oraz dodatkowym 4Z1, 4Z4, 4Z6 i 4B1, pojawiają-
cym się we wspomnianej normie. Warunki te są istotne przy analizie
w przypadku stacjonarnego użytkowania urządzeń w miejscach nie-
chronionych przed wpływem czynników atmosferycznych.
Zanieczyszczenie powietrza dotyczy substancji aktywnych chemicznie
(np. dwutlenku siarki, amoniaku, tlenku azotu) oraz mechanicznie (np.
osadzającego się kurzu) i zróżnicowanych dla miejsc lokalizacji obiektu,
w którym zainstalowane będzie urządzenie. Zanieczyszczenia powie-
trza substancjami aktywnymi chemicznie opisano w normie PN-EN
60721-3-4 [7]. W sytuacji, gdy dotyczą miejsc w obszarach wiejskich
o niewielkiej aktywności przemysłowej oraz średnim natężeniu ruchu
samochodowego, charakteryzują się następującymi maksymalnymi
wartościami substancji aktywnych chemicznie: dwutlenek siarki (SO
2
):
0,1 mg/m
3
, siarkowodór (H
2
S): 0,01 mg/m
3
, chlor (Cl): 0,1 mg/m
3
,
chlorowodór (HCI): 0,1 mg/m
3
, fluorowodór (HF): 0,003 mg/m
3
,
amoniak (NH
3
): 0,3 mg/m
3
, ozon (O
3
): 0,01 mg/m
3
i tlenki azotu
(NO
X
): 0,1 mg/m
3
[7]. Zanieczyszczenia powietrza substancjami
aktywnymi chemicznie opisano w normie PN-EN 60721-3-4 [7], zaś
aktywnymi mechanicznie w PN-EN 60721-3-4 [7]. Są one istotne przy
analizie w przypadku stacjonarnego użytkowania urządzeń w miejscach
niechronionych przed wpływem czynników atmosferycznych. Zanie-
czyszczenia powietrza według normy IEC 60815 [8] określane są rów-
nież jako poziom zabrudzenia równoważny z odpowiednią strefą zabru-
dzeniową m.in.: słaby, średni, silny, bardzo silny. Niemniej jednak,
niezależnie od występujących w warunkach rzeczywistych poziomów
zanieczyszczenia w standaryzacjach, specyfikacjach i wytycznych opera-
torów systemów przyjmuje się poziom zabrudzenia: d – silny, co odpo-
wiada III strefie zabrudzeniowej, a w skrajnie niekorzystnych warunkach
poziom e – bardzo silny, równy IV strefie zabrudzeniowej.
Wymagany stopień ochrony obudowy urządzeń i aparatów instalowa-
nych w warunkach napowietrznych określający klasę szczelności przed
wnikaniem do wnętrza ciał stałych i płynów powinien wynosić co
najmniej IP65.
Przy analizie warunków wnętrzowych rozpatruje się te dotyczące budyn-
ków, pomieszczeń, kiosków, szaf, w których znajdują się urządzenia
i aparaty elektroenergetyczne. Zapewniają one właściwą osłonę przed
wpływami atmosferycznymi. Ogólne warunki dla takiego przypadku
opisano w normie PN-EN 60721-3-3 [6] i charakteryzują je następu-
jące elementy: • temp. może się wahać w granicach od –10 do 55°C
• wilgotność względna może wynosić od 5 do 95% • wilgotność bez-
względna nie jest sprecyzowana • brak opadów – ochrona przed bez-
pośrednimi opadami deszczu • szybkość zmian temperatury nie jest
określona • min./maks. ciśnienie atmosferyczne wynosi 86/106 kPa
• promieniowanie słoneczne ma pomijalną wartość • wpływ promienio-
wania cieplnego jest pomijalnie mały • szybkość przepływu powierza jest
pomijalna • brak występowania lodu i kondensacji pary wodnej, opa-
dów wody, śniegu, gradu itp., a także tworzenia się szronu i lodu • brak
oddziaływania wody ze źródeł innych niż deszcz • brak warunków umoż-
liwiających rozwój pleśni, grzybów itp., w środowisku nie mogą również
występować gryzonie szkodliwe dla urządzeń i przewodów.
Wymienione warunki odpowiadają zaleceniom ogólnym (klasa 4K1) we
wspomnianej normie. W PN-EN 60721-3-3 określono również warunki
w miejscach chronionych przed wpływem czynników atmosferycznych
w sytuacji, gdy budynki/pomieszczenia/kioski/szafy mają na wyposaże-
niu ogrzewanie i wentylację sterowaną czujnikiem temperatury lub kli-
matyzację. Wymienione warunki są istotne przy analizie w przypadku
stacjonarnego użytkowania urządzeń w miejscach chronionych przed
wpływem czynników atmosferycznych.
Zanieczyszczenia obejmują substancje aktywne chemicznie oraz
mechanicznie i dotyczą miejsc zabezpieczonych przed wpływem czyn-
ników atmosferycznych. Opisane są w normie PN-EN 60721-3-3 [6],
gdzie wyznaczono ich maksymalne wartości, które zostały wskazane
powyżej. Bowiem warunki, w tym przypadku, odpowiadają podsta-
wowej klasie 3C1 występującej we wspomnianej normie i są tożsame
z klasą 4C1 (według PN-EN 60721-3-4) dla miejsc usytuowanych
w obszarach wiejskich o niewielkiej aktywności przemysłowej oraz śred-
nim natężeniu ruchu samochodowego. Określają najniższy próg zanie-
czyszczeń substancjami aktywnymi chemicznie. Natomiast aktywne
mechanicznie opisano w normie PN-EN 60721-3-3 [6] i charaktery-
zują się następującymi maksymalnymi wartościami: piasek: brak; pył:
0,01 mg/m
3
(zawieszony); pył: 0,4 mg/m
2
h (osadzony). Wymienione
warunki odpowiadają podstawowej klasie 3S1, występującej we wspo-
mnianej normie i określają najniższy próg zanieczyszczeń. Są istotne
przy analizie w przypadku stacjonarnego użytkowania urządzeń w miej-
scach chronionych przed wpływem czynników atmosferycznych.
Wymagany stopień ochrony obudowy urządzeń i aparatów instalowa-
nych w warunkach wnętrzowych oznaczający klasę szczelności przed wni-
kaniem do wnętrza ciał stałych i płynów powinien wynosić co najmniej
IP54. Wprawdzie parametry wskazane w normie PN-EN 60721-3-3
pokazują poprawny poziom ochrony przed czynnikami atmosferycznymi
wprowadzany i stosowany w budynkach/pomieszczeniach/kioskach/sza-
fach, to jednak niekiedy należy uwzględnić pewne korekty i rozszerze-
nie tych warunków wynikające z różnorodności urządzeń oraz apara-
tów, zróżnicowanej ich budowy i wymagań środowiskowych określonych
w innych przedmiotowych normach. Ponadto trzeba wziąć pod uwagę
rzeczywiste warunki pracy urządzeń i aparatów zainstalowanych w miej-
scach chronionych przed wpływem czynników atmosferycznych.
