114
Urządzenia przeciwpożarowe a ewakuacja w obiektach przemysłowych
x x x
Podział budynków
Zgodnie z zapisami Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia
12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1] budynki oraz
ich części, stanowiące odrębne strefy pożarowe, z uwagi na prze-
znaczenie i sposób użytkowania, zostały podzielone na:
• mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności
publicznej, charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi,
określane jako ZL,
• produkcyjne i magazynowe, oznaczane jako PM,
• inwentarskie (służące do hodowli inwentarza), określane jako IN.
Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy poża-
rowe, określane jako ZL, zalicza się do jednej lub więcej spośród
następujących kategorii zagrożenia ludzi:
• ZL I – zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczes-
nego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użyt-
kownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi
o ograniczonej zdolności poruszania się,
• ZL II – przeznaczone przede wszystkim do użytku przez ludzi
o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki,
przedszkola, domy dla osób starszych,
• ZL III – użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II,
• ZL IV – mieszkalne,
• ZL V – zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I
i ZL II.
Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego budynków oraz
części obiektów stanowiących odrębne strefy pożarowe, określa-
nych jako PM, odnoszą się również do garaży, hydroforni, kotłowni,
węzłów ciepłowniczych, rozdzielni elektrycznych, stacji transfor-
matorowych, central telefonicznych oraz innych o podobnym prze-
znaczeniu. Tego typu obiekty zostały poddane analizie w niniej-
szym tekście.
Należy pamiętać, że strefy pożarowe, które z uwagi na przezna-
czenie i sposób użytkowania zostały zaliczone do więcej niż jednej
kategorii zagrożenia ludzi, powinny spełniać wymagania określone
dla każdej z nich.
x x x
Wytyczne projektowe
Zgodnie z art. 20. Prawa budowlanego [2] do podstawowych obo-
wiązków projektanta należy m.in.:
• opracowanie projektu budowlanego w sposób zgodny z wyma-
ganiami ustawy, ustaleniami określonymi w decyzjach administra-
cyjnych dotyczących zamierzenia budowlanego, obowiązującymi
przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej,
• zapewnienie (w razie potrzeby) konsultacji z osobami posiada-
jącymi uprawnienia budowlane do projektowania w odpowiedniej
specjalności oraz skoordynowanie techniczne wykonanych opraco-
wań projektowych, uwzględniające zawarte w przepisach zasady
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w procesie budowy, a także spe-
cyfikę projektowanego obiektu,
• uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzeń rozwiązań
projektowych w zakresie wynikającym z przepisów,
• wyjaśnianie wątpliwości dotyczących projektu i zawartych
w nim rozwiązań,
• uzgadnianie możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych
w stosunku do przewidzianych w projekcie, zgłoszonych przez kie-
rownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego.
Dla każdego projektanta oczywiste jest, że budynki i urządzenia
z nimi związane powinny być projektowane i wykonywane w taki
sposób, aby obciążenia mogące na nie działać w trakcie budowy
i użytkowania nie prowadziły do:
• zniszczenia całości lub części budynku,
• przemieszczeń i odkształceń o niedopuszczalnej wielkości,
• uszkodzenia części budynków, połączeń lub zainstalowanego
wyposażenia w wyniku znacznych przemieszczeń elementów
konstrukcji,
• zniszczenia na skutek wypadku w stopniu nieproporcjonalnym
do jego przyczyny.
Ponadto, biorąc pod uwagę możliwe do zaistnienia sytuacje kry-
zysowe, takie jak pożar lub inne miejscowe zagrożenie – budynek
i urządzenia z nim związane powinny być projektowane i wykony-
wane w sposób ograniczający możliwość powstania pożaru. Nato-
miast jeśli wystąpi, muszą zapewnić:
• zachowanie nośności konstrukcji przez określony czas,
• ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu wewnątrz
budynku,
• ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie obiekty
budowlane lub tereny przyległe,
• możliwość ewakuacji ludzi lub ich uratowania w inny sposób,
• bezpieczeństwo ekip ratowniczych.
Projektując budynki PM, pamiętać należy, że oprócz wspomnianego
rozporządzenia z 2002 r. trzeba uwzględniać:
• przepisy odrębne dotyczące ochrony przeciwpożarowej, określa-
jące w szczególności:
– zasady oceny zagrożenia wybuchem i wyznaczania stref zagroże-
nia wybuchem,
– warunki wyposażania budynków lub ich części w instalacje
sygnalizacyjno-alarmowe i stałe urządzenia gaśnicze,
– zasady przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego,
– wymagania dotyczące dróg pożarowych,
• wymagania polskich norm i innych warunków określonych
w załączniku nr 3 do ww. rozporządzenia, dotyczących w szczegól-
ności zasad ustalania:
– gęstości obciążenia ogniowego pomieszczeń i stref pożarowych,
– klas odporności ogniowej i dymoszczelności elementów
budynku oraz elementów stosowanych w instalacjach, w tym
zamknięć otworów,
– klas odporności dachów na ogień zewnętrzny,
– właściwości funkcjonalnych urządzeń służących do wentylacji
pożarowej,
Urządzenia przeciwpożarowe
a ewakuacja w obiektach
przemysłowych
mgr inż. poż. Krzysztof T. Kociołek
Szkoła Aspirantów Państwowej Straży
Pożarnej w Krakowie
