Energooszczędne oświetlenie obiektów przemysłowych
106
Dzięki współczesnej technice właściwe oświetlenie obiektów prze-
mysłowych nie musi wcale pociągać za sobą wysokich kosztów eks-
ploatacyjnych. Istnieje wiele możliwości ich obniżenia bez pogarsza-
nia jakości oświetlenia. Ponadto oszczędzanie energii elektrycznej
przy użyciu nowoczesnych systemów oświetleniowych przyczynia się
pośrednio do obniżenia emisji gazów cieplarnianych. Firmy prowa-
dzące produkcję przemysłową o niskim zapotrzebowaniu energe-
tycznym zmniejszają negatywne oddziaływanie na środowisko
naturalne, a tym samym wykazują się dbałością o naturalne
zasoby ziemi.
x x x
Tradycyjne sposoby oświetlania obiektów
przemysłowych
Oświetlenie przemysłowe jest stosowane w różnych miejscach,
m.in. w wysokich lub niskich halach, czyli dużych, zamkniętych
pomieszczeniach produkcyjnych, różnego rodzaju wnętrzach war-
sztatowych i pomocniczych, małych lub dużych magazynach, cen-
trach logistycznych, zadaszonych przestrzeniach zewnętrznych
lub przemysłowych terenach otwartych. Wykorzystuje się je rów-
nież w obiektach przemysłu ciężkiego, lekkiego lub w tzw. wnę-
trzach czystych, w których wytwarzana jest żywność, kosmetyki
albo produkty farmaceutyczne. Wnętrza przemysłowe różnią się
przeznaczeniem, wysokością i stopniem zapylenia. Ich oświet-
lenie wymaga zatem stosowania bardzo różnorodnych źródeł
i opraw oświetleniowych.
Do niedawna w oświetlaniu obiektów przemysłowych wykorzysty-
wane były przede wszystkim tradycyjne źródła światła:
• lampy fluorescencyjne w postaci świetlówek liniowych, głównie
o średnicy rury wynoszącej 16 mm, tzw. typu T5, współpracujące
ze statecznikami elektronicznymi lub starsze – typu T8, ze statecz-
nikami magnetycznymi lub elektronicznymi,
• wysokoprężne lampy metalohalogenkowe,
• wysokoprężne lampy sodowe, stosowane najrzadziej ze względu
na żółte światło o złym oddawaniu barw.
Do oświetlania pomieszczeń o wysokości do 12 m używano głów-
nie opraw oświetleniowych z tradycyjnymi świetlówkami liniowymi.
W wyższych wnętrzach wykorzystywano na ogół oprawy z lampami
wysokoprężnymi typu high-bay o symetrycznym rozsyle światła lub
naświetlacze o rozsyle mocno niesymetrycznym.
x x x
Technika oświetlenia LED
Ostatnie lata to czas gruntownych zmian związanych z rozwojem
innowacyjnych źródeł światła – półprzewodnikowych diod świecą-
cych LED. Najistotniejszymi cechami systemów oświetlenia wyko-
rzystujących diody LED są:
• niskie zużycie energii elektrycznej dzięki wysokiej skuteczności
świetlnej diod LED,
• trwałość i niewielkie zapotrzebowanie na czynności
konserwatorskie,
• możliwość sterowania istotnymi parametrami oświetlenia,
np. wartością strumienia świetlnego czy temperaturą barwową
światła.
Wysoka skuteczność świetlna oświetlenia LED pozwala na znaczne
zmniejszenie zużycia energii elektrycznej, a więc na obniżenie
kosztów operacyjnych w zakładach przemysłowych. Jest to
szczególnie istotne w obiektach pracujących w pełnym cyklu
24-godzinnym. Z kolei duża niezawodność tego typu sprzętu
oświetleniowego ogranicza czynności konserwacyjne i związane
z nimi czas i koszty.
Jako półprzewodnikowe źródła światła diody LED mogą być
w łatwy sposób sterowane, co umożliwia efektywną regulację natę-
żenia strumienia świetlnego opraw oświetleniowych. Ponadto
matryce LED zbudowane z chipów LED, emitujących światło białe
o różnych temperaturach barwowych, dzięki odpowiedniemu stero-
waniu pozwalają też na zmianę temperatury barwowej światła bia-
łego. Takie rozwiązania (typu
Human Centric Lighting
), polegające
na stosowaniu białego światła o regulowanym natężeniu i tem-
peraturze barwowej, mogą silnie wspierać naturalny cykl dobowy
ludzkiego organizmu, a przez to zwiększać koncentrację, zapo-
biegać zaburzeniom snu i poprawiać ogólne samopoczucie pra-
cowników. Systemy oświetleniowe LED sprawdzą się idealnie we
współpracy z zaawansowanymi systemami sterowania budynkami
przemysłowymi. Są odporne na niskie temperatury, a więc dosko-
nale nadają się do niezawodnej pracy w chłodniach i na terenach
zewnętrznych w porze zimowej. Ich natychmiastowy start z pełnym
strumieniem świetlnym jest cechą bardzo korzystną w przypadku
zaników napięcia zasilającego.
x x x
Wykorzystanie techniki LED w oświetleniu
przemysłowym
Technika LED może być stosowana w obiektach przemysłowych
zarówno do modernizacji istniejących instalacji oświetleniowych, jak
i w nowych inwestycjach. W przypadku gdy istniejące oprawy świet-
lówkowe są w dobrym stanie technicznym, możliwy jest niskonakła-
dowy wariant doraźnej modernizacji. Polega ona na pozostawieniu
dotychczasowych opraw i wymianie tradycyjnych świetlówek linio-
wych na liniowe źródła światła LED, popularnie (choć niewłaściwie)
nazywane świetlówkami LED. W takich nowoczesnych źródłach
światła do wytwarzania promieniowania świetlnego wykorzystywane
są matryce zbudowane z wielu pojedynczych diod LED umieszczone
w obudowie o formie, kształcie i wymiarach tradycyjnej świetlówki.
Używa się tu diod typu SMD, przystosowanych do technologii tzw.
montażu powierzchniowego.
Alternatywą jest pełna modernizacja instalacji oświetleniowej
z oprawami do świetlówek lub wysokoprężnych lamp wyładow-
czych, polegająca na całkowitej wymianie starych opraw na nowe,
typu LED. W tych rozwiązaniach diody LED zamontowane są
zazwyczaj na panelach zintegrowanych na stałe z oprawą. Jednak
tego typu modernizacja nie powinna odbywać się na zasadzie
wymiany jednej starej oprawy na jedną nową. Ze względu na
całkiem inne charakterystyki świetlne nowych opraw LED system
oświetleniowy mógłby w takiej sytuacji nie spełniać prawidłowo
swojej podstawowej funkcji. Dlatego w takich przypadkach nie-
zbędny jest nowy, profesjonalny projekt oświetlenia, na podstawie
którego liczba i rozmieszczenie opraw mogą ulec zmianie.
Niskonakładowa modernizacja oświetlenia przez wymianę
świetlówek na liniowe źródła światła LED
Prostym i tanim sposobem modernizacji instalacji oświetleniowych
z oprawami do tradycyjnych świetlówek liniowych jest nieskom-
plikowana wymiana starych świetlówek na nowe liniowe źródła
światła LED. Warunkiem powodzenia takiej modyfikacji jest bardzo
