Rozdzielnice elektryczne w budynkach mieszkalnych
38
W dużym obiekcie wielorodzinnym mogą występować odbiory siłowe
o znacznym poborze energii, takie jak: dźwigi osobowe, węzły cieplne,
hydrofory, wentylatornie itp. [12]. Wówczas zasila się je z rozdzielnic
administracyjnych miejscowych, które mogą być instalowane na każ-
dej klatce schodowej i w pomieszczeniach gospodarczych.
Rozdzielnice piętrowe
Znajdują się na poszczególnych piętrach budynków wielorodzinnych
i przeznaczone są do zasilania mieszkań zlokalizowanych na tej kon-
dygnacji. Realizuje się je najczęściej w postaci tablic i umieszcza we
wnękach na korytarzach.
Rozdzielnica mieszkaniowa (tablica rozdzielcza)
Montuje się ją w obiekcie jednorodzinnym lub każdym mieszkaniu
w budynku wielorodzinnym. Stanowi centralny punkt instalacji elektrycz-
nej mieszkania i może być mniej lub bardziej rozbudowana, służy do
zasilania obwodów odbiorczych. Zwykle zlokalizowana jest w przedpo-
koju mieszkania bądź przedsionku domu jednorodzinnego, blisko drzwi
wejściowych lub w korytarzu na jednej z mniej eksponowanych ścian.
Można ją osadzić we wnęce bądź na powierzchni ściany. Powinna być
umieszczona w miejscu i na wysokości (zwykle od 1,10 do 1,80 m
nad poziomem podłogi) umożliwiającej swobodny dostęp do apara-
tury w niej zainstalowanej i łatwą obsługę [11]. W rozdzielnicy mieszka-
niowej znajdują się zabezpieczenia nadprądowe i różnicowo-prądowe
poszczególnych obwodów odbiorczych oraz aparatura wewnętrz-
nej ochrony od przepięć atmosferycznych i łączeniowych, a ewentu-
alnie także urządzenia sterujące instalacji odbiorczej. Są to wyłączniki
instalacyjne nadprądowe, ochronne różnicowo-prądowe i ogranicz-
niki przepięć. W rozdzielnicy mieszkaniowej należy przewidzieć kilka
miejsc rezerwowych przeznaczonych do ewentualnego zainstalowania
dodatkowej aparatury w przyszłości. W tradycyjnym wykonaniu instala-
cji elektrycznej z rozdzielnicy mieszkaniowej odchodzi tyle przewodów
(o odpowiedniej liczbie żył), ile jest obwodów. Każdy przewód zostaje
przyłączony do zacisków wyjściowych zabezpieczenia nadprądowego
swego obwodu. Układ połączeń jest prosty i przejrzysty.
W skład obudowy rozdzielnicy mieszkaniowej wchodzi płyta osło-
nowa z wycięciami, przez które wystają tylko przednie części apa-
ratów. Jeśli pozostają w nich puste miejsca, wówczas zamyka się
je specjalnymi zaślepkami. Są one wykonywane jako rozwiązania
o różnej wielkości (zazwyczaj z liczbą modułów w przedziale od 2
do 144 [13]), przy czym w przeciętnym mieszkaniu wystarcza
najczęściej rozdzielnica 18- lub 24-modułowa [10]. Przy ustaleniu
jej wielkości, liczbę modułów niezbędnych przy montażu nowej
instalacji należy powiększyć co najmniej o 20% na ewentualne
przyszłe potrzeby [6]. W rozdzielnicach mieszkaniowych stosuje
się aparaturę modułową, mocowaną na wspornikach szynowych.
Mają one szerokość równą modułowi (17,5 mm) lub jego wielo-
krotności i podobny obrys zewnętrzny. Znormalizowanie gabarytów
umożliwia stosowanie aparatury różnych producentów oraz ułatwia
montaż i ewentualną wymianę.
Rozdzielnice pomiarowe (licznikowe)
Przeznaczone są do instalowania urządzeń rozliczeniowego pomiaru
energii elektrycznej. Montuje się je na poszczególnych kondygnacjach
budynków wielorodzinnych, najczęściej w postaci tablic umieszcza-
nych we wnękach na korytarzach.
Rozdzielnice sterownicze
Przeznaczone są do zarządzania, zasilania i kontroli niektórych waż-
nych dla ogółu mieszkańców odbiorów (dźwigi osobowe, wentylator-
nie itp.) zlokalizowanych w dużym budynku wielorodzinnym. Instaluje
się je w pobliżu obiektów, którymi sterują, i realizuje w postaci tablic
lub szafek sterowniczych.
Rozdzielnice tablicowe
Są powszechnie stosowane w budynkach mieszkalnych, dlatego czę-
sto zamiennie określa się je mianem tablic (administracyjna, piętrowa,
mieszkaniowa itd.). W rozdzielnicy tablicowej wszystkie aparaty (licz-
niki, wyłączniki instalacyjne i różnicowo-prądowe, bezpieczniki itp.)
montuje się na tablicy izolowanej z wyprowadzeniem zacisków apara-
tów na listwy zaciskowe, a wzajemne połączenia są wykonywane prze-
wodami o żyłach co najmniej 2,5 mm
2
[7]. Tablica powinna być zako-
twiona w ścianie i w miarę możliwości umieszczona w skrzynce lub
we wnęce z zamykanymi drzwiczkami w celu ograniczenia dostępu
do części będących pod napięciem. W nowoczesnych konstrukcjach,
dla zwiększenia bezpieczeństwa porażeniowego i niezawodności, sto-
suje się obudowy szafek z materiału nieprzewodzącego, systemy osłon
zacisków, a bezpieczniki zastępuje wyłącznikami instalacyjnymi [7].
Ochrona przeciwporażeniowa
Rozdzielnice, ze względu na dodatkową ochronę przeciwporaże-
niową (zabezpieczenie przy dotyku pośrednim), realizuje się w dwóch
wykonaniach: o klasie ochronności I i II [10]. Pierwsze rozwiązania
wykorzystywane są w rozdzielnicach głównych i piętrowych, drugie –
w mieszkaniowych.
Rozdzielnice klasy ochronności I
Mają na zewnątrz części przewodzące przystosowane do objęcia
ochroną przez podpięcie przewodu ochronnego do galwanicznie
połączonego z nimi zacisku. Skuteczność zabezpieczenia jest uwarun-
kowana ciągłością połączeń ochronnych w rozdzielnicy i przewodów
ochronnych w instalacji oraz doborem zabezpieczenia obwodu, gwa-
rantującego spełnienie warunku samoczynnego wyłączania zasilania
w razie uszkodzenia izolacji doziemnej [10].
Rozdzielnice klasy ochronności II
Mają obudowy izolacyjne wykonane z materiałów niepalnych i nie-
higroskopijnych, a także są odporne na narażenia mechaniczne. Do
metalowych wsporników szynowych w ich wnętrzu nie wolno przyłą-
czać przewodu ochronnego, bo zmieniłoby to ich klasę ochronności
na I. Skuteczność zabezpieczenia nie zależy od ciągłości przewodów
ochronnych ani od warunków zasilania [10].
x x x
Dobór rozdzielnic stosowanych w budynkach
mieszkalnych
Dobór rozdzielnic w budynkach mieszkaniowych można podzielić na
kilka etapów:
• ustalenie liczby urządzeń i miejsca ich lokalizacji,
• wybór rodzaju i typu rozdzielnic,
• dobór wyposażenia pól,
• dobór obudowy i rozmieszczenie aparatury rozdzielczej,
• przygotowanie dokumentacji projektowej.
Ustalenie liczby urządzeń zależy przede wszystkim od rodzaju i wielko-
ści budynku mieszkalnego (jednorodzinny, wielorodzinny) oraz przyję-
tego schematu jego zasilania. Ich usytuowanie w obiekcie mieszkalnym
