36
Rozdzielnice elektryczne w budynkach mieszkalnych
x x x
Charakterystyka instalacji elektrycznych
w budynkach mieszkalnych
Obiekty mieszkalne to przede wszystkim budynki jedno- i wieloro-
dzinne. Jednakże mogą również obejmować zabudowania gospodar-
cze o zróżnicowanym charakterze, zlokalizowane na terenie posesji
i wykorzystywane przez właścicieli dla własnych potrzeb. Jednoro-
dzinne obiekty mieszkalne zasilane są z zewnętrznej sieci kablowej
lub napowietrznej niskiego napięcia. Natomiast w przypadku budyn-
ków wielorodzinnych energia może dodatkowo pochodzić bezpośred-
nio ze stacji transformatorowej znajdującej się w obiekcie [12]. Wybór
sposobu zasilania uzależniony jest od niezbędnej mocy obliczeniowej
(zapotrzebowanej) oraz możliwości technicznych sieci niskiego napię-
cia w miejscu lokalizacji budynku [8].
Zasadniczo instalacje elektryczne w obiektach mieszkalnych obej-
mują: przyłącze, złącze, rozdzielnicę główną, uziom, główną szynę
uziemiającą (wyrównawczą), wewnętrzne linie zasilające (WLZ), insta-
lacje pomieszczeń ogólnych oraz odbiorcze. Przy czym w zależności
od rodzaju budynku, jego wielkości i wyposażenia w urządzenia elek-
tryczne stosuje się różne rozwiązania ww. elementów. Poniżej scharak-
teryzowano najważniejsze z nich.
Przyłącze
Jest odcinkiem lub elementem sieci elektroenergetycznej łączącym
zewnętrzną sieć zasilającą (należącą do operatora systemu dystry-
bucyjnego działającego na obszarze, gdzie zlokalizowany jest obiekt
mieszkalny) ze złączem znajdującym się w budynku. W zależności od
rodzaju sieci elektroenergetycznej niskiego napięcia na danym obsza-
rze, przyłącze może być wykonane jako kablowe lub napowietrzne.
Złącze
To element łączący instalację elektryczną budynku z przyłączem.
Zawiera główne zabezpieczenie zasilania (zwarciowe) i umożliwia
jego odłączenie. Złącze zlokalizowane jest w miejscu dostępnym
dla dozoru i obsługi oraz zabezpieczone przed uszkodzeniami, wpły-
wami atmosferycznymi, a także ingerencją osób niepowołanych. Naj-
częściej instaluje się je na zewnątrz budynków w skrzynkach wyko-
nanych z materiału izolacyjnego, z drzwiczkami przystosowanymi do
zamykania na klucz, zamontowanych we wnękach lub na specjal-
nych wolno stojących stanowiskach zabezpieczających je przed wpły-
wami atmosferycznymi [12]. Od złącza prowadzone są przewody do
licznika i rozdzielnicy głównej (budynki wielorodzinne) lub mieszkanio-
wej (budynki jednorodzinne). Regulacje dotyczące złącza zawiera roz-
porządzenie [2].
Rozdzielnica główna
Jest centralnym elementem instalacji elektrycznej budynku, zlokali-
zowanym zwykle w pobliżu złącza. Montuje się ją w obiektach wielo-
rodzinnych lub większych jednorodzinnych w sytuacji, gdy z jednego
złącza zasila się więcej niż jedną wewnętrzną linię zasilającą [12].
W rozdzielnicy głównej usytuowane są m.in. zabezpieczenia poszcze-
gólnych wewnętrznych linii zasilających. Zostanie ona szczegółowo
omówiona w dalszej części artykułu.
Wewnętrzne linie zasilające (WLZ)
Wraz z odgałęzieniami stanowią układ zasilający w energię poszcze-
gólne mieszkania. Zasadniczo WLZ wiążą złącze z licznikami ener-
gii elektrycznej. Przy czym ich wielkość i złożoność zależy od rodzaju
budynku mieszkalnego, jego wielkości i struktury zasilania, a w przy-
padku obiektów wielorodzinnych od liczby mieszkań i ich lokalizacji
(klatki, piętra). Wewnętrzna linia zasilająca w budynku mieszkalnym
może być:
• obwodem instalacji elektrycznej od złącza do tablicy licznikowej
(budynki jednorodzinne),
• obwodem instalacji elektrycznej od tablicy licznikowej do piętrowych
tablic rozdzielczych (budynki wielorodzinne i duże jednorodzinne),
• linią kablową niskiego napięcia od szafki pomiarowej, usytuowa-
nej na granicy posesji obok złącza, do rozdzielnicy mieszkaniowej
(budynki jednorodzinne).
Odgałęzienia od WLZ powinny zasilać rozdzielnice (tablice) piętrowe
na każdej kondygnacji – z nich prąd przekazywany jest do mieszkań.
Instalacje pomieszczeń ogólnych
Dotyczą wielorodzinnych budynków mieszkalnych. Istnieje w nich
grupa odbiorów, służąca ogółowi lokatorów, które określa się mia-
nem obwodów ogólnych lub administracyjnych. Mogą to być zarówno
obwody oświetleniowe, jak i siłowe, zasilane z rozdzielnicy administra-
cyjnej. Należą do nich m.in. oświetlenie klatek schodowych, korytarzy,
przedsionków, strychów, piwnic, pomieszczeń gospodarczych itp. oraz
iluminacje zewnętrzne nad wejściami. Do grupy tej zalicza się również
odbiory o niewielkiej mocy, np. instalacja domofonowa [12]. Odbiory
siłowe obejmują: dźwigi osobowe, napędy pomp w hydroforniach
i węzłach cieplnych, wentylatory ogólnego zastosowania [12].
Instalacje odbiorcze
To instalacje elektryczne zlokalizowane w poszczególnych mieszka-
niach w budynku jedno- lub wielorodzinnym, za układem pomiaro-
wym energii elektrycznej. Ich centralnym elementem jest rozdzielnica
mieszkaniowa, w której znajdują się m.in. zabezpieczenia poszczegól-
nych obwodów odbiorczych w lokalu. Zgodnie z rozporządzeniem [2]
w instalacji odbiorczej w mieszkaniu należy wyodrębnić następu-
jące obwody: oświetlenia, gniazd wtykowych ogólnego przeznaczenia,
gniazd wtykowych w łazience, do urządzeń odbiorczych w kuchni oraz
innych wymagających indywidualnego zasilania. Odpowiednia liczba
obwodów odbiorczych w mieszkaniach i ich właściwe rozmieszczenie
ma kluczowe znaczenie dla poprawnego funkcjonowania instalacji [9].
x x x
Rozdzielnice stosowane w budynkach mieszkalnych
Rozdzielnice należą do grupy najważniejszych elementów instalacji
elektrycznej w budynku mieszkalnym. Przeznaczone są do rozdziela-
nia energii i zawierają różnorodne aparaty zabezpieczeniowe, łącze-
niowe, sterownicze i pomiarowe obwodów odpływowych wraz z połą-
czeniami elektrycznymi i mechanicznymi. Mogą również zawierać
wyposażenie aparatowe zasilającego obwodu dopływowego, poza
Rozdzielnice elektryczne
w budynkach mieszkalnych
dr hab. inż. Waldemar Dołęga
Politechnika Wrocławska
