Polityka energetyczna Polski do 2030 r.
78
decydują o komforcie energetycznym odbiorcy. Dotyczy to przede
wszystkim gospodarstw domowych i rolnych oraz drobnych przed-
siębiorstw. Należy przypomnieć, że sektor MSP generuje 48,5%
z 1 596,378 mld zł PKB 2012 w rozkładzie: 29,7% firmy mikro, 7,8%
małe oraz 11% średnie. Firmy duże to tylko 24,5% PKB 2012 [6].
Sytuację w dystrybucji ilustrują wykresy na rys. nr 3, 4 i 5 zwymiarowane
w jednostkach naturalnych (tys. km linii i tys. sztuk stacji) oraz finanso-
wych (w wartości odtworzeniowej). Umożliwia to określenie niezbędnej
minimalnej stopy zastąpienia (amortyzacji) przy założeniu 35-letniego
czasu życia instalacji. Na podstawie rys. 2. i 3. można określić wartość
odtworzeniową majątku dystrybucyjnego (do jej wyznaczenia wykorzy-
stano jednostkowe nakłady inwestycyjne przedstawione w tab. 2., obli-
czone na podstawie danych zaczerpniętych z opracowania [8]).
Jest to niestety jedynie szacunkowa wielkość, ale może stanowić punkt
wyjścia do porównań pomiędzy grupami kapitałowymi. Wynik pre-
zentuje rys. 4. Porównanie wykresów z rys. 7. prowadzi do interesują-
cych wniosków:
• poziom planowanych inwestycji w sieciach dystrybucyjnych
(42,7 mld zł) jest większy od minimalnych inwestycji odtworzeniowych
w zakresie sieci średnich i niskich napięć (27,75 mld zł), od których
zależy stopień komfortu energetycznego średnich i małych odbiorców
końcowych, wynikających ze stopy dekapitalizacji 2,86% (założenie –
35 lat życia instalacji);
• rozkład projektowanych inwestycji na grupy kapitałowe prawie
dokładnie odpowiada rozkładowi minimalnych inwestycji odtworzenio-
wych z lekkim zmniejszeniem udziału PGE (o 5,2 p.p.) i zwiększeniem
udziału Tauronu (o 4,5 p.p.);
• z danych o strukturze majątku sieciowego według szacowanej war-
tości odtworzeniowej w 2014 r. można wyznaczyć stopę rozwoju
i modernizacji przy założonej stopie dekapitalizacji (2,86%). Rezultat
przedstawiono na rys. 5. i 6. Dla całego sektora stopa rozwoju i moder-
nizacji w 2014 r. wynosi 1,71% – oznacza to, że Polska dorówna nie-
mieckiej gęstości sieci za 59 lat. Najlepszym wynikiem legitymuje się
TAURON – osiągnie ten poziom za 41 lat. Tak jest w przypadku
rozwoju liniowego, w optymistycznym wariancie postępu wykładni-
czego powyższe terminy to odpowiednio 41 i 29 lat. Nie jest to zbyt
optymistyczna perspektywa, ale jest znacznie lepiej niż 10 lat temu,
gdy inwestycje nie realizowały nawet stopy zastąpienia. W latach
2005–2006 CAPEX w dystrybucji wynosił zaledwie 2,1–2,2%, a więc
nie zapewniał choćby prostego odtworzenia majątku, co powodowało
narastanie jego dekapitalizacji. Stopa zastąpienia majątku sieciowego
została wyznaczona jako stosunek wartości inwestycji do aktualnego
poziomu odtworzeniowego majątku sieciowego (na rok 2014 – rys. 4).
Stopa rozwoju i modernizacji to nadwyżka nad poziomem stopy pro-
stego odtworzenia równej wartości dekapitalizacji technicznej – 2,86%.
Skrócenie okresu osiągnięcia standardu gęstości sieci zbliżonego do
parametrów Europy Zachodniej wymagałoby zwiększenia stopy
rozwoju i modernizacji sieci. Skróconą analizę pokazano w tab. 3.
Coroczny wzrost stopy zastąpienia ponad poziom z 2014 r. wskazuje
niezbędny przyrost punktów procentowych, aby osiągnąć podwojenie
gęstości sieci w czasie uwidocznionym na białych polach tab. 3.
Rys. 8. pokazuje, że dopiero od 2010 r. średnia stopa zastąpienia
majątku sieciowego przekroczyła graniczną wartość odtworzenia pro-
stego (dekapitalizacji technicznej). Dwie największe spółki dystrybu-
cyjne przekroczyły tę granicę dopiero w 2011 roku. W 2014 stopy
zastąpienia spadły. Należy podkreślić, że podstawowy wpływ na ich
poziom, czyli na stopień inwestycji, mają decyzje regulatora (tzn. Pre-
zesa Urzędu Regulacji Energetyki) odnośnie sposobu określenia War-
tości Regulacyjnej Aktywów (WRA) i jej wpływu na wartość taryfy.
Powyższa kwestia ma wymiar strategiczny i powinna być definiowana
jako wytyczna w PEP, a nie być pozostawiona do swobodnej decy-
zji prezesa URE, którego zadaniem nie są ustalenia, ale ich realizacja.
Spełnienie tej tezy wymaga korekty ustawowej – nowelizacji Prawa
Energetycznego – w zakresie wymogów stawianych PEP i narzędzi jej
realizacji. Spadek stopy zastąpienia w 2014 r. we wszystkich spółkach
dystrybucyjnych kontrolowanych przez Skarb Państwa powinien budzić
poważny niepokój. Nie można go wyjaśnić osiągnięciem zakładanych
celów inwestycyjnych. Syntezę opisanej powyżej sytuacji prezentuje
rys. 9. Przedstawiona na nim uśredniona dynamika stopy zastąpienia
jest niewystarczająca dla osiągnięcia w Polsce zachodnio-europejskiego
standardu komfortu energetycznego odbiorców.
Autorowi nie jest znane opracowanie omawiające aktualny stan
komfortu energetycznego odbiorców w Polsce ani też stan podstawo-
wych parametrów sieci elektroenergetycznych. Badania szczegółowe
w tym obszarze prowadzi się w Polsce w bardzo ograniczonym
zakresie i tak np. GUS nie podaje lokalnych parametrów gęstości sieci
Rys. 7. Minimalne inwestycje odtworzeniowe w mld zł/minimalne
inwestycje planowane w okresie 2014–2020 w mld zł (źródło:
analiza własna oraz informacja [9])
Rys. 5. Roczna stopa rozwoju i modernizacji przy założonej
stopie odtworzenia dla grup kapitałowych i sektora (źródło:
analiza własna)
rys. K. Żmijewski (3)
Rys. 6. Średni okres podwojenia gęstości sieci przy założeniu
tempa rozwoju według rys. 5. (źródło: analiza własna)
Tab. 3. Czas potrzebny do podwojenia gęstości sieci dystrybucyjnej w Polsce w latach
Schemat
podwojenia
Coroczny wzrost stopy zastąpienia ponad poziom z 2014 r.
0% 0,21% 0,30% 1,27% 1,94% 3,60% 6,94% 16,94%
Liniowy*
65,5
– 59,5
–
40
30
20
10
Wykładniczy**
45,5
20
17,5
10
–
–
–
–
* stałabazaodniesieniawwartościach2014;
** rosnącabazaodniesienia
Tab. 2. Oszacowanie nakładów jednostkowych na inwestycje sieciowe w dystrybucji
Nakłady jednostkowe
Jednostka Miasto
Wieś
Linie SN napowietrzne z przewodami AFL 3 x (35–70 mm
2
)
tys. zł/km
100,88
95,17
Linie SN kablowe YHAKXS 3 x (70–120 mm
2
)
479,68
266,49
Linie nn napowietrzne z przewodami AL 4 x (50–70 mm
2
)
84,51
76,14
Linie nn kablowe YAKY 4 x (35-70 mm
2
)
193,48
107,49
Stacje słupowe 20 kV z transformatorem o mocy 100 kVA
tys. zł/szt.
183,23
63,82
