74
Polityka energetyczna Polski do 2030 r.
x x x
Czym jest dokument „Polityka energetyczna Polski
do 2030 r.”?
Odnosi się wrażenie, że w Polsce ciąży nad nim fatum jeszcze od czasów,
gdy pierwszy minister przemysłu III RP, Tadeusz Syryjczyk, stwierdził,
że najlepszą polityką przemysłową jest jej brak. Takie ekstremalnie neo-
liberalne podejście wynika z niezrozumienia, czym jest (czym powinna
być) polityka przemysłowa, a w tym polityka energetyczna. Zgodnie
z obowiązującym w Polsce prawem, „Polityka energetyczna Polski do
2030 r.” to wewnętrzny dokument rządu niemający bezpośredniego
przełożenia na istniejące w kraju podmioty prawa. Sejm co prawda zapo-
znaje się z nim, ale nie ma on rangi ani mocy ustawy. PEP określa, co
rząd w najbliższych latach planuje zrobić w obszarze energetycznym
i powinna być obowiązująca dla członków i pracowników rządu. Jeżeli
zamierzenia (cele) polityki mają być realizowane, to muszą zostać przeło-
żone na język ustaw, rozporządzeń, zarządzeń, instrukcji i regulaminów,
czyli na język prawa. Dla podmiotów gospodarczych polityka energe-
tyczna jest tylko (ale i aż) informacją o zamierzeniach rządu. Powinien
być to dokument wiarygodny, bo na jego podstawie podmioty gospo-
darcze planują swoją aktywność operacyjną, a szczególnie inwestycyjną.
Ta ostatnia wymaga zgromadzenia środków finansowych, powoduje to,
iż poziom rzetelności polityki wpływa bezpośrednio na koszt kapitału,
co oznacza, że za złą politykę płacimy z własnej kieszeni, bo inwestorzy
ponoszone koszty zawsze przerzucają na konsumentów, a zła polityka lub
jej brak, oznacza większe ryzyko, a co za tym idzie wyższą cenę pieniądza.
Należy podkreślić, że PEP nie jest prognozą, lecz zamierzeniem, choć
oczywiście musi zawierać prognozy jako niezależny od rządu funda-
ment planowania. Prognozowaniu powinny podlegać te procesy, na
które rząd nie ma wpływu, np. trendy cen światowych, kierunki roz-
woju technologii, globalna sytuacja polityczna. Procesy zależne od
rządu podlegają natomiast planowaniu. PEP, oprócz prognoz sytua-
cji zewnętrznej i planów działalności wewnętrznej, powinna zawierać
również proponowane narzędzia realizacji (prawne, finansowe, podat-
kowe) oraz mechanizmy monitorowania i kontroli.
x x x
Cele i ich realizacja
Analiza każdej strategii, a zwłaszcza dotyczącej polityki energetycz-
nej jest istotną kwestią w państwie i powinna obejmować przede
wszystkim dwa aspekty – planowanie i realizację. Większe znaczenie
ma realizacja, bo to ona zmienia rzeczywistość i generuje różnorakie
skutki, w tym polityczne. Jej ocena pozwoli jednocześnie zweryfiko-
wać plany pod kątem możliwości ich wykonania, a także wskaże, czy
plan uwzględnił właściwe cele – zbiór adekwatny (tylko potrzebne)
i kompletny (wszystkie niezbędne). Powszechnie uważa się, że jednym
z głównych elementów polityki energetycznej jest realizacja właści-
wego programu inwestycyjnego. Nie powinien on być traktowany
jako podstawowy cel polityki, ale niewątpliwie jest głównym narzę-
dziem jego wykonania. Nie da się analizować realizacji polityki bez
zbadania inwestycji, które są jej rezultatem.
Głównym wyzwaniem PEP 2030 jest „konieczność podjęcia zdecydowa-
nych działań zapobiegających pogorszeniu się sytuacji odbiorców paliw
i energii” [1]. Gdyby powyższe sformułowanie traktować jak obowiązu-
jącą wytyczną, to celem fundamentalnym PEP powinna być stabilizacja
sytuacji odbiorców paliw i energii w zakresie (poziomu, jakości i kosztów)
dostaw nośników energii. Cel taki nie jest zbyt ambitny i dlatego słowo
„stabilizacja” powinno być zastąpione określeniem „poprawa” z odpo-
wiednią jego interpretacją w odniesieniu do każdego z trzech wymiarów:
• poprawa poziomu – to zapewnienie gwarancji nieprzerwanych dostaw;
• poprawa jakości – to wypracowanie lepszych parametrów technicz-
nych (np. automatyzacji), technologicznych (np. stabilności napięcia)
i środowiskowych (np. emisyjności);
• poprawa kosztów – to osiągnięcie lepszej relacji efektu do nakładu
w wyniku podniesienia efektywności lub w rezultacie obniżenia
ceny jednostkowej.
PEP 2030 tak sformułowanych celów nie zawiera, ale można uznać,
że są one przyjęte domyślnie. Na poparcie tej tezy można zacytować
sformułowanie, dotyczące podstawowych kierunków polskiej polityki
energetycznej, według PEP 2030 [1] są nimi:
• poprawa efektywności energetycznej,
• wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, w tym tworzenie
warunków dla wzmacniania pozycji konkurencyjnej polskich podmio-
tów energetycznych na rynku regionalnym (ponadnarodowym),
• dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez
wprowadzenie energetyki jądrowej,
• rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,
• rozbudowa konkurencyjnych rynków paliw i energii,
• ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko.
Wszystkie te kierunki powinny prowadzić do faktycznych celów
(zostały one zdefiniowane ogólnikowo w PEP 2030), a zatem wyma-
gają konkretnych, wymiernych inwestycji. Należy podkreślić, że doty-
czy to również rozwoju konkurencyjnych rynków, których wykre-
owanie potrzebuje nie tylko odpowiednich regulacji, lecz również
istotnych inwestycji, takich jak połączenia transgraniczne, sieci inteli-
gentne, energetyka rozproszona i prosumencka itd.
Polityka energetyczna Polski
do 2030 r.
Tab. 1. Wskaźniki realizacji celów PEP 2030 według [1]
Nazwa wskaźnika
Jednostka Wartość bazowa
w 2007 r.
Wartość oczekiwana
do 2030 r.
Średnioroczna zmiana wielkości zużycia
energii pierwotnej w kraju od 2005 r.
%
2,7
poniżej 1
Stosunek wydobycia do krajowego zużycia
(w przeliczeniu na toe) węgla kamiennego
i brunatnego
105
powyżej 100
Maks. łączny udział importu gazu ziemnego
i ropy naftowej (w przeliczeniu na toe)
z jednego kierunku do wielkości krajowego
zużycia obu surowców
85
poniżej 73
Stosunek mocy osiągalnej krajowych źródeł
wytwórczych (konwencjonalnych i jądrowych)
do maksymalnego zapotrzebowania na moc
elektryczną
130
powyżej 115
Udział energii jądrowej w produkcji energii
elektrycznej
0
powyżej 10
Udział energii ze źródeł odnawialnych
w finalnym zużyciu energii
7,7
powyżej 15
Roczna wielkość emisji CO
2
w elektro-
energetyce zawodowej w stosunku do
krajowej produkcji energii elektrycznej
t/MWh
0,95
poniżej 0,7
dr hab. inż. Krzysztof Żmijewski
PolitechnikaWarszawska, Sekretarz Społecznej Rady
ds. Zrównoważonego Rozwoju Energetyki
ekspert
