62
Równoważenie hydrauliczne instalacji grzewczych
regulacji hydraulicznej. By zmniejszyć odchyłkę, można np. usta-
wić głowicę termostatyczną powyżej rzeczywistej temperatury
w pomieszczeniach. Dla pełnego otwarcia zaworu powinna być
ona większa od projektowej we wnętrzu, co najmniej o wartość
odchylenia proporcjonalnego (najczęściej 2 K).
Regulacja instalacji na gorącym czynniku
Najczęstszym błędem popełnianym podczas regulacji statycznej
instalacji z zamontowanymi głowicami termostatycznymi jest
równoważenie na tzw. gorącym czynniku, którego temperatura
przekracza temperaturę zasilania wynikającą z krzywej grzewczej.
Układ regulacji tego parametru, reagując według własnej charak-
terystyki, przymyka zawory termostatyczne, co ogranicza przepływ
przez odbiornik. Wówczas konieczne staje się podwyższenie
ciśnienia dyspozycyjnego w instalacji. W konsekwencji występuje
nadwyżka przepływu, gdy zawór jest w stanie pełnego otwarcia.
Analogiczna sytuacja ma miejsce, gdy temperatura ustawiona na
głowicy jest niższa od zaprojektowanej dla danego pomieszczenia.
Brak minimalnych spadków ciśnienia na regulatorach
Taka sytuacja występuje po termomodernizacji budynków wie-
lorodzinnych, kiedy wymagany strumień ciepła dla pomieszczeń
znacząco maleje, zatem również spadki ciśnienia na armaturze
regulacyjnej są mniejsze od pierwotnie założonych, co powo-
duje obniżenie dokładności pomiarów. Przyczyną może tu być
także sposób montażu zaworów regulacyjnych z nastawą wstępną.
Niektórzy producenci dopuszczają przepływ czynnika w dwóch
kierunkach, tak więc zabudowa armatury przeciwnie do sugero-
wanego jest poprawna hydraulicznie. Problem polega na tym, że
jej nomogramy i charakterystyki są opracowywane zazwyczaj dla
jednego, zalecanego kierunku.
Brak korekty przepływu w stosunku do projektowych nastaw
wstępnych
Inną nieprawidłowością związaną z zaworami regulacyjnymi ręcz-
nymi jest ustawienie nastaw wstępnych podanych w projekcie bez
sprawdzenia przepływów za pomocą przyrządu pomiarowego.
Wartości nastaw są wyjściowe do rozpoczęcia regulacji, przybli-
żone właściwym. Pomiary przepływów czynnika dokonane po
ustawieniu nastaw wstępnych wykazują znaczne niezgodności
w stosunku do zaprojektowanych. Spowodowane jest to np. roz-
bieżnościami między projektem a wykonaną instalacją, ograni-
czoną dokładnością obliczeń cieplnych i hydraulicznych czy niedo-
trzymaniem założonych warunków w obiekcie.
Regulacja mieszana w tym samym obiegu
Częstym błędem jest także próba łączenia regulacji dynamicznej
ze statyczną na jednym obiegu grzewczym. Mogą tutaj wystąpić
dwa przypadki. Pierwszy ma miejsce wtedy, gdy na regulatorze
zostanie ustalona zaprojektowana różnica ciśnienia, a nadwyżki
przepływu próbuje się zdławić zaworem ręcznym (rurkę impulsową
podłącza się do niego od strony źródła). Podczas wprowadzania
biernego elementu regulacyjnego generowane jest dodatkowe
źródło zakłóceń, szczególnie w układzie o zmiennym przepływie,
którego nadwyżki najprościej ograniczyć, zmniejszając wartość
stabilizowanej różnicy ciśnienia w pionie przez zmianę nastawy
na regulatorze. Drugi przypadek polega na zdławieniu nadwyżki
przepływu za pomocą zaworu ręcznego przed układem regulacji
różnicy ciśnienia (poprawne miejsce wpięcia rurki impulsowej od
strony pionu). Przy dużej nadwyżce ciśnienia, gdy znaczna jego
część jest dławiona w ramach pracy regulatora, który zostaje
bardzo obciążony, równoważenie ręczne nie przynosi efektów.
Jednak dławiąc dalej przepływ za pomocą zaworu ręcznego,
można doprowadzić do sytuacji, gdy spadek ciśnienia na regu-
latorze będzie mniejszy od minimalnego, a on zacznie pracować
niestabilnie. W efekcie obniży się jakość i precyzja równoważenia.
Nieprawidłowe podłączenie rurki impulsowej
Błędem popełnianym podczas równoważenia dynamicznego
z zastosowaniem regulatorów różnicy ciśnienia jest niewłaściwe
podłączenie rurki impulsowej. Każdy regulator musi być podłą-
czony do dwóch punktów w instalacji, dla których ma stabilizować
różnicę ciśnienia. W przypadku typowych jedno połączenie jest
wewnętrzne w samym regulatorze, np. na przewodzie powrotnym.
Drugie realizowane jest za pomocą rurki impulsowej do zaworu na
przewodzie zasilającym. Często ten, do którego podłączona jest
rurka impulsowa, to zawór regulacyjny z możliwością podpięcia
przyrządu pomiarowego z wykorzystaniem tych samych króćców.
Gdy rurka impulsowa zostanie podłączona po stronie źródła cie-
pła, zmienność przepływu przez zawór regulacyjny spowoduje
zmienny spadek ciśnienia po stronie, gdzie jest stabilizowana róż-
nica ciśnienia, wprowadzająca dodatkowe zakłócenie. Dotyczy to
tylko części producentów zaworów regulacyjnych. Na rynku ofero-
wane są również takie, które mają dodatkowy króciec do podłącze-
nia rurki impulsowej – wówczas ten rodzaj błędu nie występuje.
Wykonywanie i uwzględnianie pomiarów chwilowych
Próba zmierzenia przepływu czynnika grzewczego w pionie
z regulatorem różnicy ciśnienia przy odłączonej od zaworu
rurce impulsowej (w celu umożliwienia wpięcia sondy przyrządu
pomiarowego) to kolejna nieprawidłowość w trakcie równoważe-
nia instalacji. Wówczas wykonany i przyjęty do regulacji pomiar
przepływu jest jedynie chwilowy. Po ponownym podłączeniu rurki
impulsowej jego wartość byłaby inna.
Niewłaściwe przygotowanie przyrządów pomiarowych
Jest to błąd związany z rodzajem metody oraz brakiem wypozio-
mowania i autokalibracji przyrządów pomiarowych, pracą z zapo-
wietrzonymi rurkami impulsowymi czy wykonaniem tylko jednej
serii pomiarowej.
x x x
Podsumowanie
Równoważenie hydrauliczne dużych instalacji grzewczych to
konieczność. Powoli staje się ono standardem technicznym
w naszym kraju. Wymaga projektu uwzględniającego istniejący
stan techniczny systemu i wszystkie jego elementy. Nabiera to
szczególnego znaczenia w przypadku równoważenia układów
modernizowanych. Niezależnie od wybranej metody najważniej-
sze jest jej poprawne wykonanie. Niewłaściwe przeprowadzenie
procedury często uniemożliwia osiągnięcie i utrwalenie przewidy-
wanych efektów: poprawy komfortu użytkowania budynku i wzro-
stu efektywności energetycznej instalacji ogrzewczej.
