36
Artykuł promocyjny
Świetliki dachowe w systemie oddymiania grawitacyjnego
x x x
Światło naturalne jako element poprawiania
samopoczucia pracowników
Niedobór światła naturalnego negatywnie wpływa na człowieka. Zmniej-
szone dawki światła zmuszają organizm do syntezy melatoniny, która
powoduje, że człowiek staje się śpiący i apatyczny. Ponadto zaczyna on
produkować więcej kortyzolu (tzw. hormonu stresu) oraz serotoniny odpo-
wiadającej za wywoływanie uczucia senności. Oświetlenie stanowiska
pracy jest więc ważnym czynnikiem wpływającym na efektywność pracy
oraz bezpieczeństwo jej wykonywania. Światło naturalne można łączyć ze
sztucznym. Odpowiednio zoptymalizowane oświetlenie niweluje niefor-
tunne usytuowanie pomieszczeń pod względem geograficznym, a poziom
dostępności światła koreluje z wieloma wskaźnikami wydajności. Wpływa
na lepszą efektywność pracy, przejawiającą się w jej ilości i jakości,
a także zmniejsza ryzyko wypadków w pracy. Większa ilość promienio-
wania świetlnego zapobiega wytężonemu wysiłkowi organizmu w trak-
cie wyostrzania wzroku – co w dłuższej perspektywie zapobiega zmęcze-
niu oczu. Sprzyja również utrzymaniu porządku w miejscu pracy, zwiększa
dostępność do urządzeń używanych w trakcie wykonywania obowiązków
oraz ułatwia ich użytkowanie. Więcej światła to także lepsza rozpoznawal-
ność barw otoczenia. Ogólnie rzecz ujmując, dostępność światła natural-
nego poprawia komfort pracy i samopoczucie.
x x x
Oświetlenie horyzontalne a wertykalne. Pomiary
metodą porównawczą w układzie rzeczywistym
Badania empiryczne wskazują, że najlepszym rodzajem oświetlenia
jest światło górne. Natężenie światła bocznego przy odległości 3 m od
źródła spada o ok. 8 razy. Na rys. 1. przedstawiono rozkład natężenia
oświetlenia w hali o powierzchni 2000 m
2
z oknami bocznymi i świetli-
kami o wymiarach 2 x 13 m.
Oświetlenie horyzontalne, mimo 8-metrowej odległości od posadzki,
jest ok. 5-krotnie wyższe niż wertykalne. Jednocześnie kąt padania jest
znacznie większy, co powoduje równomierność oraz nakładanie się linii
o tym samym natężeniu i multiplikację efektu stałości oświetlenia. Sto-
sowane obecnie materiały umożliwiają wykonywanie świetlików o niskiej
emisyjności ciepła – poniżej 1,3 W/(m
2
K), i odporności ogniowej R30.
x x x
Wykorzystanie naturalnego kształtu konstrukcji
dachu jako elementu nośnego świetlików
W dachach płaskich w naturalny sposób można wykorzystać ich ele-
menty konstrukcyjne (np. płatwie) jako elementy nośne podstaw świet-
lików, zwłaszcza pasmowych. Podstawa świetlika jest komponentem
samonośnym podpartym punktowo, wykorzystującym istniejące ele-
menty konstrukcyjne. Tak zaprojektowane świetliki najczęściej zaczy-
nają się i kończą na płatwi, przechodząc przez kalenicę. Dzięki temu
nie trzeba wykonywać przeciwspadków do odprowadzania wody, gdyż
konstrukcja gwarantuje dużą szczelność dachu oraz niską cenę. W tak
przygotowanych świetlikach można montować klapy wentylacyjne oraz
dymowe. Zapewnią one grawitacyjne przewietrzanie hali i bezpieczną
ewakuację pracowników w czasie pożaru.
x x x
Rola systemów oddymiania grawitacyjnego
w doświetleniu horyzontalnym
Urządzenia oddymiające gwarantują ochronę przeciwpożarową
obiektów, a konieczność ich zainstalowania wynika z § 215 ust. 1 Roz-
porządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w spra-
wie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie. System oddymiania grawitacyjnego w halach produkcyj-
nych i magazynowych wypełnia to rozporządzenie i ma za zadanie:
• w razie pożaru zapewnić warstwę wolną od dymu, umożliwiającą
bezpieczną ewakuację ludzi lub wydłużenie jej czasu,
• ochronić konstrukcję obiektu przed nadmiernym oddziaływaniem
temperatury,
• ułatwić jednostkom PSP przeprowadzenie skutecznej akcji ratowni-
czej i gaśniczej.
Z uwagi na to, że polskie przepisy, poza ogólnymi wytycznymi, nie zawie-
rają szczegółowych wyliczeń dotyczących ochrony poziomych dróg ewa-
kuacyjnych, można przyjąć, że podstawą będą opracowania zagraniczne.
Możliwość taką daje art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo
Budowlane (DzU 2003 nr 207, poz. 2016 z późn. zm.) stanowiący, iż:
„Obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowla-
nymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania,
projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym tech-
niczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej,
zapewniając spełnienie wymagań podstawowych dotyczących (...)
między innymi bezpieczeństwa pożarowego”.
x x x
Norma amerykańska NFPA 204 narzędziem
doboru systemu oddymiania grawitacyjnego do hal
przemysłowych
Polska norma PN-B-02877-4, dotycząca projektowania instalacji oddy-
miających grawitacyjnych, jest dokumentem bardzo uproszczonym
i restrykcyjnym. Wzorowana była na DIN 18232 Teil 2 i w sposób
jednoznaczny określa wielkość stref dymowych – uzależnia powierzchnię
czynną klap dymowych jedynie od czasu trwania pożaru, powierzchni
sektora dymowego oraz głębokości zbiornika dymu. Warto ją stosować
przy małych budynkach (poniżej 1600 m
2
), zaś przy dużych obiektach
(m.in. magazynach wysokiego składowania) normy i wytyczne zagraniczne
np. normę amerykańską NFPA 204 lub normy brytyjskie z serii BS7346.
Metody i wzory obliczeniowe zawarte w powyższych dokumentach oparte
są na prawach fizycznych rządzących przepływem dymu i dlatego lepiej
Świetliki dachowe w systemie oddymiania grawitacyjnego
Rys. 1. Rozkład natężenia oświetlenia w hali o powierzchni 2000 m
2
z oknami bocznymi
i świetlikami o wymiarach 2 x 13 m
rys. Unima Plus
