Sektor Elektroenergetyczny 2018
45
rolę w modelowaniu strumieni korzyści i tworzeniu rejestru dobrych
praktyk. W istocie klaster to niezdefiniowana forma gospodarcza, co
z jednej strony daje dużą elastyczność i pozwala na swobodne kształto-
wanie się pomysłów, uwalniając inicjatorów od myślenia, jak sprostać
wymogom formalnym. Z drugiej, oznacza postrzeganie wcześniej nie-
zweryfikowanych inicjatyw jako przedsięwzięć o dużym poziomie ryzyka
i przez to trudnych do sfinansowania.
W ramach pilotażu Ministerstwo Energii planuje modelowanie podsta-
wowych procesów charakterystycznych dla klastrów energii, aby przy
zadanych parametrach działania powstało narzędzie pozwalające oce-
nić szansę uzyskania rezultatów oraz czynników ryzyka. Kolejne inicja-
tywy klastrowe mogłyby dzięki temu skorzystać ze wstępnie przetartych
ścieżek, bazując na rejestrze dobrych praktyk.
Oczywiste jest, że klastry energii z dnia na dzień nie spowodują, iż
wymagająca dotacji energia z OZE stanie się od razu samoistnie opła-
calna. Uczestnicy obsługujący poszczególne źródła będą mogli czerpać
z zaplanowanych instrumentów dotacji na ogólnych zasadach. Bilan-
sowanie energii i podwyższony poziom bezpieczeństwa dostaw stanowi
jednak wartość, za wniesienie której należy się klastrowi gratyfikacja.
Pozostałe korzyści będą jednak musiały znaleźć odzwierciedlenie w kon-
kretnych biznesplanach. Efektem pilotażu będzie również stworzenie
opartych o realia przesłanek dla oceny strumieni finansowych wynikają-
cych z potrzeb inwestycyjnych i uzyskiwanych korzyści.
x x x
Rola klastrów w polityce energetycznej UE
Polska inicjatywa klastrów energii została początkowo w Komisji UE
przyjęta z pewnym zaskoczeniem i niedowierzaniem. Jej przedstawiciele
przybyli do Polski, by zapoznać się z przykładowymi inicjatywami i oce-
nić ich autentyczność. To, co zobaczyli, wywarło na nich duże wrażenie.
Na podsumowanie wizyty podkreślono, że pokazane w Polsce inicjatywy
stanowią podejście wyprzedzające dotychczasowe koncepcje komisji,
zarówno w zakresie zrównoważonego rozwoju, integracji OZE z syste-
mem energetycznym kraju, jak i impulsu dla rozwoju przedsiębiorczości
na terenach słabiej zurbanizowanych.
W Pakiecie zimowym wprowadzono pojęcie społeczności energetycz-
nych. Jest to koncepcja wywodząca się z obecnych już od pewnego
czasu na niemieckim rynku spółdzielni energetycznych, którą polska ini-
cjatywa klastrowa może przeprowadzić na nowy, zdecydowanie bardziej
obiecujący obszar. Ruch spółdzielczy, mający swoje piękne historyczne
karty, dziś wydaje się podejściem przesadnie sztywnym i zbyt inercyjnym,
by sprostać bardzo dużej dynamice zmian w sektorze energetyki roz-
proszonej. Klastry energii, choć zapewne jeszcze mają przed sobą wiele
chorób wieku dziecięcego, mają szansę stać się istotnym elementem
nowego nurtu rozwoju energetyki rozproszonej.
x x x
Finansowanie polityki klimatycznej
Komisarz odpowiedzialny za środowisko i energetykę Miguel Arias
Cañete ogłosił 2 maja 2018 roku, że w przygotowywanym na kolejną
kadencję (2021–2027) budżecie Unii 25% nakładów finansowych
wydane zostanie na działania wspomagające uzyskanie celów klimatycz-
nych
1
. Według niego oznacza to wparcie dla nowoczesnej, niskowęglo-
wej gospodarki unijnej. Zadania klimatyczne mają stać się głównym wąt-
kiem dla wszystkich programów realizowanych z budżetu Unii. Komisja
postanowiła połączyć zadania klimatyczne w jednolity system finansowa-
nia, dotyczący w szczególności polityki spójności i rozwoju regionalnego,
a także energii, transportu, badań i innowacji oraz Wspólnej Polityki
Rolnej, co ma prowadzić do zapewnienia zrównoważonego rozwoju Unii
Europejskiej. Oznacza to, że o ile w okresie 2014–2020 wydatki na sze-
roko rozumiane cele klimatyczne obejmowały ok. 20% budżetu, tak
w latach 2021–2027 będzie to już ¼ wydatkowanych środków.
Podstawą formalną dla pogłębienia polityki UE w zakresie powiązania
ochrony środowiska oraz powstrzymania zmian klimatycznych z dosta-
wami i zużyciem energii jest ogłoszony w 2016 roku zestaw dyrektyw i roz-
porządzeń nazywany potocznie Pakietem zimowym. Został on zatytuło-
wany „Czysta Energia dla wszystkich Europejczyków” i na obecnym etapie
jest jeszcze projektem kształtowanym w trilogu (dialog między Komisją
Europejską, Parlamentem Europejskim a Radą Unii Europejskiej). Jako
zestaw przepisów – fundament regulacyjny – umożliwia nałożenie uwa-
runkowań związanych z klimatem na planowany sześcioletni budżet.
Pakiet zimowy jest już jednak i tak silnie uwarunkowany finansowo, bo –
kształtując obowiązki i reguły ich wprowadzania bezpośrednio implikuje
nakłady dla państw członkowskich. Zasadnicze jego cele nie zostaną
osiągnięte bez uruchomienia wewnątrz poszczególnych państw człon-
kowskich krajowych strumieni finansowania. W komunikacie towa-
rzyszącym ogłoszeniu propozycji uregulowań w ramach Pakietu zimo-
wego Komisja Europejska oszacowała, że wraz z ich wejściem w życie,
koszty, które będą co roku ponoszone w Unii Europejskiej, wyniosą ok.
379 miliardów euro
2
. Biorąc pod uwagę, że są to środki, jakie będą
przeznaczane każdego roku, nie trudno zauważyć, że alokacja prezen-
towana przez komisarza Cañete w budżecie Unii ma w tej sytuacji zna-
czenie symboliczne. Sumaryczny produkt krajowy brutto dla EU w 2017
roku wyniósł 15,3 biliona euro
3
. Kwota rocznych wydatków w wysokości
379 miliardów euro oznacza niemal 2,48% rocznego PKB Unii.
Cele klimatyczno-środowiskowe Pakietu zimowego są bardzo ambitne
i słabsze ekonomiczne kraje, takie jak Polska, mogą mieć duże trudności
by bez zahamowania wzrostu gospodarczego i obniżania poziomu życia
ludności można było je zrealizować. Środki finansowe, jakie Unia Euro-
pejska może przeznaczyć w budżecie na wsparcie polityki klimatycznej, są
wielokrotnie mniejsze od szacowanych wydatków. Tym samym logiczne
jest założenie, że transformacja systemu energetycznego w większości
będzie musiała zostać sfinansowana przez odbiorców energii.
Klastry energii są odmiennym, od dotychczasowej praktyki tzw. big OZE,
spojrzeniem na sposób wprowadzania OZE. Ograniczają konieczność
dublowania zasobów wytwórczych i rozbudowy sieci przesyłowych. Dzięki
holistycznemu podejściu do wszystkich potrzeb energetycznych są bardziej
elastyczne od specjalizowanych wytwórców, którzy, optymalizując koszty,
tracą dostęp do pewnych korzyści (te stają się jednak dostępne dopiero
przy zastosowaniu głęboko lokalnej perspektywy). Klastry energii umożli-
wiają wykorzystanie lokalnego potencjału, który dotąd nie był brany pod
uwagę, a ponadto dzięki aranżacji technicznej kompensujących się ukła-
dów i dostosowaniu do popytu mogą zapewnić więcej energii OZE ze źró-
deł o danej mocy. W efekcie klastry energii mogą walnie przyczynić się do
obniżenia całościowych kosztów systemu energetycznego i tak naprawdę
stać się osadzoną w realiach ekonomicznych główną szansą na wypełnie-
nie polskich zobowiązań w zakresie polityki klimatycznej.
Przypisy
