Oddymianie hal produkcyjnych i magazynowych
92
Z punktu widzenia wielkości strat pożarowych ochrona przeciwpożarowa
hal produkcyjnych i magazynowych stanowi jeden z najistotniejszych
problemów tej branży. Jak pokazują statystyki (źródło danych KG PSP),
mimo niewielkiego udziału procentowego pożarów w tego typu obiek-
tach w stosunku do wszystkich występujących w Polsce (2,2%), wynika-
jące z nich straty finansowe stanowią 25% wszystkich strat pożarowych.
x x x
Nowe wymagania prawne
W styczniu 2018 r. w Polsce weszły w życie nowe wymagania rozpo-
rządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], zawierające
wymóg, aby konstrukcja budynku zachowała w razie pożaru nośność
przez określony czas (§ 207 ust. 1). Domyślnie można tu przyjąć, że
powinien on być wystarczający do zapewnienia możliwości opuszczenia
budynku przez ludzi, z uwzględnieniem bezpieczeństwa ekip ratowni-
czych. Wcześniej, czyli do końca 2017 r., wytyczne wskazywały, aby bez-
pieczeństwo konstrukcji było zapewnione przez czas narzucony w § 216
rozporządzenia. Paragraf określał wymaganą klasę odporności ognio-
wej elementów konstrukcyjnych w zależności od klasy odporności poża-
rowej budynku wynikającej z § 212. W związku z tym budynkom klasy E
nie stawiano żadnych wymagań w tym zakresie. Zmiany w przepisach
nakazały jednak, aby określany był przewidywany czas utrzymania noś-
ności elementów konstrukcji, mimo że nie mają żadnej klasy odporno-
ści ogniowej. Szczególnie istotne jest to w przypadku powszechnie sto-
sowanych stalowych hal przemysłowych.
Zgodnie z wnioskami z europejskiego projektu z 2008 r. „Wspieranie
rozwoju rynku kształtowników na potrzeby hal przemysłowych i niskich
budynków (SECHALO) RFS2-CT-2008-0030” [7] niewentylowane
budynki jednokondygnacyjne już po kilku minutach pożaru mogą wypeł-
nić się dymem, a zawarte w nim substancje toksyczne spowodować obez-
władnienie lub śmierć ludzi. Ponadto warstwa gorącego dymu o temp.
500°C emituje strumień ciepła ok. 20 kW/m
2
, co po kilku sekundach
doprowadza do oparzeń skóry. Strażacy muszą opuścić płonący budynek
po osiągnięciu przez promieniowanie cieplne natężenia 7 kW/m
2
.
Użytkownicy obiektów produkcyjnych i magazynowych oraz strażacy
powinni więc być zabezpieczeni przed niedopuszczalnym oddziaływaniem
ognia i dymu w czasie pożaru, a także przed możliwością odniesienia
obrażeń w wyniku uszkodzenia konstrukcji. Aby można było to zapewnić:
• pożar powstały w budynku powinien zachowywać charakter
pożaru lokalnego,
• uszkodzenie części budowli, w której powstał pożar, nie powinno
prowadzić do zniszczenia jego całości,
• zniszczenia konstrukcji, w tym elewacji, nie mogą zagrażać
otoczeniu [7].
x x x
Wymagania ubezpieczycieli
Dodatkowe wymagania w zakresie ochrony przed pożarem hal przemy-
słowych i znajdującego się w nich mienia określają ubezpieczyciele, przy
czym ostatnio coraz częściej uznają, że samo spełnienie polskich przepi-
sów nie jest wystarczające. Na stanowisko takie wpłynął znaczny wzrost
liczby pożarów w obiektach produkcyjnych i magazynowych w ostatnim
czasie i związane z tym straty materialne. W latach 2010–2015 w Polsce
miało miejsce 13 750 pożarów obiektów produkcyjnych i 6614 maga-
zynowych. Straty finansowe wynosiły w obu grupach średnio 420 mln zł
rocznie, a 75% z nich dotyczyło obiektów produkcyjnych (dane staty-
styczne KG PSP). Istotne jest jednak, że ponad 83% omawianych zda-
rzeń stanowiły pożary małe – o powierzchni nieprzekraczającej 70 m²,
co odpowiada kryteriom pożarów lokalnych z Eurokodu 1 (według
PN-EN 1991-1-2:2006) – średnica do 10 m i moc do 50 MW.
x x x
SUG wodne i systemy oddymiania
Powszechnie uznaje się, że niedopuszczenie do znacznego rozprzestrze-
nienia pożaru jest gwarantowane w przypadku użycia w obiekcie sta-
łych samoczynnych urządzeń gaśniczych wodnych. Wielu właścicieli
obiektów przemysłowych nie stosuje jednak tych urządzeń, ponieważ
nie wymagają tego polskie przepisy oraz ze względu na wysokie koszty
inwestycyjne. Urządzenia oddymiające również nie są obligatoryjne, ale
ich wykorzystanie pozwala na znaczne złagodzenie warunków dotyczą-
cych klasy odporności pożarowej obiektów i dopuszczalnej powierzchni
stref pożarowych, a także ewakuacyjnych [1], co przyczynia się do czę-
stego ich stosowania. Zdaniem specjalistów te złagodzenia są jednak
bezzasadnie duże, a ochrona obiektów, szczególnie magazynowych,
wyłącznie za pomocą systemów oddymiania nie gwarantuje zadowala-
jącego poziomu zabezpieczenia.
x x x
Strategie ochrony przeciwpożarowej
Alternatywne podejście do omawianego problemu przedstawiają
książki „Wentylacja awaryjna obiektów budowlanych” [2] i „Strategie
ochrony przeciwpożarowej budynków” [3], w których zaprezentowano
możliwości stosowania zabezpieczeń przeciwpożarowych, w tym
różnego rodzaju systemów wentylacji awaryjnej, w trzech obszarach
zabezpieczeń i z wykorzystaniem ośmiu alternatywnych środków przed-
stawionych w tab. 1. Dodatkowo zaproponowana w nich indeksowa
metoda oceny poziomu bezpieczeństwa użytych w budynku rozwiązań
przeciwpożarowych w stosunku do potencjalnych oczekiwań wynikają-
cych z przepisów lub wymagań ubezpieczyciela pozwala na ich opty-
malizację i dostosowanie do realnych potrzeb ochrony.
Oddymianie hal produkcyjnych
i magazynowych
dr inż. Dorota Brzezińska
Wydział Inżynierii Procesowej i Ochrony
Środowiska, Politechnika Łódzka
Tab. 1. Rola systemów wentylacji awaryjnej i środki zabezpieczeń strategii ppoż. [2]
Warstwa zabezpieczeń
Środki zabezpieczeń
Rola wentylacji awaryjnej
Zapobieganie
powstawaniu
i rozprzestrzenianiu się
pożaru
organizacja i zarządzanie ochroną
przeciwpożarową
–
ograniczenie materiałów palnych
i źródeł zapłonu
usuwanie z pomieszczeń substancji
palnych i/lub wybuchowych
uwalniających się na stałe lub
w sytuacjach awaryjnych
Zapewnienie sił
i środków do zwalczania
pożaru
bierne ograniczenia
rozprzestrzeniania się pożaru/dymu
–
detekcja i sygnalizacja
systemy gaśnicze
wentylacja pożarowa i warunki
ewakuacji
usuwanie z pomieszczeń i dróg
ewakuacyjnych dymu i ciepła
dyspozycyjność systemów ochrony
przeciwpożarowej
–
Prowadzenie działań
ratowniczych
działania ratowniczo-gaśnicze
usuwanie z pomieszczeń i dróg
ewakuacyjnych dymu i ciepła
