Przebudowa miksu energetycznego Polski w horyzoncie 2050
26
elektryfikacji transportu (obecne zapotrzebowanie na energię chemiczną,
to ok. 200 TWh
ch
). Drugi obejmuje transformację (ukierunkowaną na
zastąpienia paliw kopalnych elektrycznymi źródłami OZE) elektroener-
getyki wiejskiej (30% bieżącego rynku zużycia energii elektrycznej przez
odbiorców końcowych przyłączonych do sieci SN/nn), miejskiej (45%
rynku energii elektrycznej pobieranej z sieci SN/nn) oraz przemysłowej
(25% rynku, odbiorcy zasilani z sieci 110 kV lub wyjątkowo 220/400 kV).
Takie modelowanie dwóch charakterystycznych rynkowych procesów
transformacyjnych w horyzoncie 2050 roku pozwoli każdemu (zwłasz-
cza osobom zajmującym się energetyką przez ostatnie dziesięciolecia)
zmienić dotychczasowe wyobrażenie o energetyce, w szczególności o nie-
uchronnym dynamicznym wzroście zapotrzebowania na energię elek-
tryczną oraz o tym, że niemożliwe jest stworzenie tego sektora bez paliw
kopalnych (a co najmniej prawie bez paliw kopalnych).
x x x
Prosumencka efektywność energetyczna
a korporacyjna presja inwestycyjna [1, 3, 4]
W nowej (technologicznie, ekonomicznie, biznesowo) energetyce miesz-
kańcom obszarów wiejskich i miast, samorządom, przedsiębiorcom
MSP, wielkiemu przemysłowi niezbędne są przede wszystkim własne
inwestycje w efektywność energetyczną oraz źródła elektryczne OZE.
Potrzebni są także niezależni inwestorzy, zdolni konkurować na tych ryn-
kach. Podmioty nowej energetyki zdobywają świadomość, że świat bez
dominacji paliw kopalnych i obecnego modelu biznesowego energe-
tyki WEK jest w pełni realny. Najsurowszym potencjalnym weryfikatorem
rynkowych procesów transformacyjnych przedstawionych na rys. 1. jest
prosument z segmentu ludnościowego – jako właściciel domu lub miesz-
kania na obszarach wiejskich lub w mieście wymaga danych umożliwia-
jących analizy symulacyjne tych procesów.
Punktem wyjścia dla nowej metody modelowania są dane przedsta-
wione w tab. 2., które służą jako podstawy do analizy rynkowych proce-
sów pasywizacji budownictwa oraz elektryfikacji ciepłownictwa i trans-
portu. Stanowią one fundamentalne wielkości rynkowe w budownictwie
oraz w transporcie, a w związku z tym są mniej podatne na manipula-
cje, czyli stosunkowo wiarygodne. Przede wszystkim jednak są to dane
będące przedmiotem coraz silniejszej refleksji społecznej, ale także indy-
widualnej prosumenta w zakresie jego niezbędnego autoograniczenia.
I chociaż wielkości te wymagają weryfikacji, to bardzo duże znaczenie
ma fakt, że potencjalne przedziały zmienności poszczególnych danych
mieszczą się w obszarach skutecznego działania mechanizmów rynko-
wych nowej energetyki.
W energochłonnym i niezelektryfikowanym budownictwie oraz transpor-
cie mechanizmy te działają w rzeczywistości, a nie tylko potencjalnie (ich
ukształtowanie zajęło w Polsce, w ustrojowym procesie transformacyjnym
gospodarki, kilkanaście ostatnich lat). Są one dobrze rozumiane przez
prosumentów w wymiarze mikroekonomicznym, co jest bardzo ważne,
ponieważ to oni podejmują decyzje, kierując się całkowicie odmiennymi
kryteriami ekonomicznymi (ekonomii behawioralnej) od tych obowiązu-
jących w energetyce korporacyjnej. Fakt, że prosument rozumie mecha-
nizmy rynkowe w obszarze, w którym podejmuje decyzje, oznacza, że
nie są możliwe nadużycia prowadzące do rozbieżności prognoz energe-
tycznych tak drastycznych, jak pokazano w tab. 1. W konsekwencji elimi-
nowana jest jednocześnie silna presja inwestycyjna w energetyce, którą
obrazuje tab. 3. Poza tym znaczenie prosumenckich mechanizmów ryn-
kowych w procesach elektryfikacji ciepłownictwa i transportu wykracza
poza mikroekonomię, ponieważ gwarantują one efektywne działanie
popytu i podaży ogólnie na rynku (za ich pomocą dokonuje się opty-
malna alokacja zasobów makroekonomicznych).
Tab. 3. Planowane rządowo-korporacyjne inwestycje w polskiej energetyce WEK
Inwestycje
Planowane/realizowane
nakłady inwestycyjne
Cztery bloki jądrowe klasy 1600 MW
160 mld zł (horyzont realizacji 2035)
Kilka (do czterech) bloków węglowych klasy
1000 MW (poza będącymi w 2017 r. w budowie)
ok. 7 mld zł każdy (łącznie do 30 mld zł,
horyzont 2030)
Elektroenergetyczny system przesyłowy
20 mld zł (horyzont 2025)
Inwestycje petrochemiczne (Orlen, Lotos)
6 mld zł rocznie
Infrastruktura gazowa (PGNiG, Gaz System)
3 mld zł rocznie
Inwestycje w górnictwie węgla energetycznego
–
Tab. 1. Przykłady prognoz energetycznych dla Polski opracowanych na początku lat 70.
i 90. minionego wieku [2] i [3]
Prognozy 2000 [1]
Rzeczywistość 2016
Elektryczna moc zapotrzebowana [GW]
105
26
Wydobycie węgla kamiennego [mln t]
270
70
Zużycie węgla kamiennego [mln t]
240
Wydobycie/zużycie węgla brunatnego [mln t]
120
65
Import ropy naftowej [mln t]
90
25
Zużycie gazu ziemnego [mld m
3
]
opracowanie [1] nie zawiera prognoz dla gazu, ale według
przewidywań rządowych z 1990 r. zapotrzebowanie
miało osiągnąć ok. 27 mld m
3
w 2000 r., a w 2010 r.
ok. 40 mld m
3
(wariant wysoki rozwoju gospodarki) –
w rzeczywistości wynosi ok. 15 mld m
3
(dane na 2016 r.)
rys. J. Popczyk, K. Bodzek
Rys. 1. Dwa rynkowe procesy transformacyjne polskiej energetyki (2016
®
2050)
Tab. 2. Dane do szacowania efektów elektryfikacji ciepłownictwa i transportu
Parametr
2016 r.
2050 r.
Liczba ludności [mln]
38
35
Rynek domów/mieszkań
Początkowa liczba domów (o przeciętnym rocznym zużyciu ciepła
grzewczego wynoszącym ok. 180 kWh/m
2
) [mln]
6
–
Początkowa liczba mieszkań (o przeciętnym rocznym zużyciu ciepła
grzewczego na poziomie ok. 180 kWh/m
2
) [mln]
Liczba nowych domów budowanych rocznie [tys.]
80
80
Liczba nowych mieszkań budowanych rocznie [tys.]
Pożądany przyrost nowych domów/mieszkań (do wybudowania) [mln]
1
1
Potencjalna liczba domów/mieszkań do rewitalizacji [mln]
5
5
Domy/mieszkania do wyburzenia [mln]
2
2
Liczba domów/mieszkań w horyzoncie 2050 [mln]
–
11
Wartość domów/mieszkań (w cenach stałych) [bln zł]
2,8
3,4
Rynek samochodów
Liczba samochodów/1000 mieszkańców (wskaźnik)
550
400
Liczba samochodów [mln]
20
14
Roczna sprzedaż nowych samochodów [tys.]
400
–
Wartość samochodów [mld zł]
500
