Obudowy oraz szafy dla sterownic i rozdzielnic niskiego napięcia
52
na korozję, a krzem oddziela dwa metale tak, by nie wchodziły ze
sobą w reakcję chemiczną. Dlatego blacha stalowa pokryta warstwą
aluminiowo-cynkową jest bardziej niewrażliwa na niekorzystne czyn-
niki zewnętrzne niż ocynkowana. W przypadku sterownic i rozdzielnic
naściennych oraz wnękowych, oprócz obudów metalowych, wykony-
wane są obudowy z tworzyw sztucznych. W tym celu stosuje się poliwę-
glan, poliester lub ABS, względnie PES. Własności wybranych tworzyw
zestawiono w tabeli 1.
x x x
Ochrona od wpływów zewnętrznych
Obudowy sterownic i rozdzielnic dostosowuje się do warunków
zewnętrznych, w których będą eksploatowane. Stopień ochrony przed
dostępem ciał stałych oraz wody, a także przed przypadkowym dotknię-
ciem części czynnych określa się w kodzie IP, natomiast przed uda-
rami mechanicznymi w kodzie IK. Mniejsze znaczenie ma zabezpiecze-
nie przed promieniowaniem UV. Narażone są na nie jedynie sterownice
i rozdzielnice instalowane na zewnątrz budynków, dlatego powinny
być wyposażone w odporne na ich działanie obudowy. Wszystkie wyko-
nane z tworzyw sztucznych są (ze względu na naturę tych materia-
łów) odporne na korozję. Natomiast metale wymagają odpowiedniego
zabezpieczenia. Specjalnych rozwiązań potrzebują także obudowy ste-
rownic i rozdzielnic przeznaczonych do stref zagrożonych wybuchem.
Wykonywane są ze stali nierdzewnej oraz z poliestru zbrojonego włók-
nem szklanym z dodatkiem grafitu, jako ciśnieniowe odlewy alumi-
niowe. W zależności od potrzeb dostosowuje się je do odpowiedniej
klasy zabezpieczenia przed wybuchem: EEx e IIT6 (wzmocnione);
EEx ia IICT6 (iskrobezpieczne); EEx e(ia) IICT6 (mieszane); II2G (dla
par, gazów i dymów). Wszystkie odporne są na udary powyżej 7 J, co
odpowiada stopniowi ochrony wyższemu niż IK 08. Obudowy przeciw-
wybuchowe są jednocześnie przystosowane do pracy w szerokich zakre-
sach temperatur od –55 do 100°C.
x x x
Rodzaje rozdzielnic i sterownic
Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe w zależności od typu
składają się z obudowy, a także umieszczonego w niej jednego lub
wielu aparatów współpracujących z urządzeniami sterowniczymi,
sygnalizacyjnymi oraz pomiarowymi. Mogą również służyć do
łączenia, a także zabezpieczania linii lub obwodów elektrycznych. Ich
obudowy można podzielić ze względu na materiał, z jakiego zostały
wykonane, stopień ochrony od wpływów zewnętrznych oraz pora-
żeń. Ponadto, rozróżnia się rozwiązania przeznaczone do zawieszenia,
umieszczenia we wnęce lub ustawienia na podłożu. Pod względem
miejsca instalacji dostępne są urządzenia wnętrzowe i napowietrzne.
Zgodnie z wymaganiami normalizacyjnymi wyróżnia się sterownice
i rozdzielnice:
•
do rozdziału energii (PSC)
– stosowane w większości obiektów,
a w przemyśle stanowiące główne węzły rozdziału energii oraz cen-
tra dyspozytorskie; występują jako urządzenia naścienne, wnękowe oraz
jako szafy i pulpity; ich obudowy muszą być dopasowane do warun-
ków, w jakich będą eksploatowane – zarówno we wnętrzach, jak i na
zewnątrz budynków,
•
tablicowe (DBO)
– przeznaczone do obsługi przez niewykwalifiko-
wane osoby (zwane w normie osobami postronnymi); bez względu na
swoją funkcję wymagają obudowy gwarantującej zwiększony stopień
ochrony od porażeń, a często także wysoki poziom zabezpieczeń od
wpływów zewnętrznych,
•
do instalowania na placu budowy (ACS)
– urządzenia sterowni-
cze i rozdzielcze na terenie budowy muszą mieć obudowy chroniące
zarówno obsługę przed porażeniem, jak i wnętrza przed wpływami
zewnętrznymi – wodą, pyłem i promieniowaniem UV,
•
do umieszczania w sieciach publicznych (PENDA)
– węzły rozdzielcze
i punkty sterownicze w miejskich sieciach rozdzielczych; przystosowane
są do umieszczania w wydzielonych pomieszczeniach, do których dostęp
mają tylko uprawnione osoby.
Pod względem funkcji związanej z rodzajem obiektu, w którym są eks-
ploatowane występują rozdzielnice przemysłowe, mieszkaniowe oraz
przeznaczone dla budynków użyteczności publicznej. Odrębną grupę
stanowią sterownice i rozdzielnice specjalne, w tym budowlane, mon-
towane na statkach i w pojazdach szynowych oraz w wykonaniu prze-
ciwwybuchowym. W każdej z nich występują odpowiednie odmiany
obudów. W rozdzielnicach i sterownicach instalowanych w obiektach
mieszkalnych i w budynkach użyteczności publicznej, a także w rozdziel-
nicach przeznaczonych do eksploatacji w warunkach zwiększonego
zagrożenia porażeniem elektrycznym obudowy powinny mieć II klasę
ochronności. Z tego względu wykonuje się je często z tworzyw sztucz-
nych o dobrych własnościach izolacyjnych. Takie obudowy mają z reguły
rozdzielnice tablicowe. Dla rozdzielnic lub sterownic eksploatowanych
na zewnątrz bądź w pomieszczeniach o zwiększonym zapyleniu i/lub wil-
gotności muszą mieć podniesioną odporność na wpływy zewnętrzne,
co określane jest w kodzie IP. Obudowy instalowane w miejscach nara-
żonych na udary mechaniczne wymagają wykonania z materiałów nie-
wrażliwych na uderzenia – cechę tę określa się w kodzie IK.
Grupa sterownic i rozdzielnic przemysłowych obejmuje przede wszyst-
kim pulpity sterownicze oraz rozdzielnice szafowe. Pulpity, podobnie
jak szafy, przeznaczone są do zabudowy aparatury sterowniczej kon-
trolno-pomiarowej, sprzętu komputerowego oraz do wizualizacji proce-
sów technologicznych. Wykorzystywane są m.in. na stanowiska opera-
torskie przy zautomatyzowanych liniach produkcyjnych. Ich konstrukcja
przystosowana jest do ustawienia pulpitu na podłodze i zamocowa-
nia go kołkami rozporowymi. Szafy, jak wspomniano, mogą być wyko-
nane jako wolno stojące lub przyścienne. Ich obudowy, tak jak dla pul-
pitów sterowniczych, z reguły produkowane są ze stali lub z aluminium.
Sposób zabezpieczenia przed korozją zależy od warunków, w których
rozdzielnica ma być eksploatowana. Duże szafy oraz pulpity w miarę
Tab. 1. Podstawowe własności przykładowych tworzyw sztucznych stosowanych do
wyrobu obudów rozdzielnic lub sterownic
Skrót
Nazwa
Wybrane własności
PC/
PC+GLAS
poliwęglan/poliwęglan
wzmocniony włóknem
szklanym
• ma dużą odporność udarową • samogasnący
• niewrażliwy na czynniki chemiczne i promieniowanie
UV • ma dobre właściwości dielektryczne
PS
polistyren
• ma dużą wytrzymałość mechaniczną • odporny na
promieniowanie UV
GRP
poliester wzmocniony
włóknem szklanym
• ma dobre właściwości dielektryczne • niewrażliwy na
czynniki chemiczne • odporny na ogień
ABS
kopolimer akrylonitrylo-
butadieno-styrenowy
• ma dobre właściwości dielektryczne • odporny
na działanie ługów, rozcieńczonych kwasów,
węglowodorów alifatycznych, olejów i tłuszczów
PES
polieterosulfon
• ma dobre właściwości dielektryczne • samogasnący
• podczas spalania emituje niewiele dymu • wrażliwy
na promieniowanie UV • odporny na działanie kwasów,
benzyn, olejów oraz substancji utleniających, takich jak
np. fluor i nadtlenek wodoru
PCV
polichlorek winylu
• odporny na wpływ czynników
atmosferycznych • samogasnący
