Page 36 - Sektor Elektroenergetyczny 2014

34
❘ ❘ ❘ Rodzaje uprawnień zawodowych dla elektryków
Elektrycy, jako grupa zawodowa, mogą ubiegać się o uzyskanie nastę-
pujących uprawnień:
• w zakresie eksploatacji,
• budowlanych,
• rzeczoznawcy budowlanego,
• rzeczoznawcy, specjalisty i weryfikatora SEP,
• biegłego sądowego,
• audytora energetycznego,
• do sporządzania certyfikatów energetycznych budynków,
• specjalisty w zakresie jakości energii elektrycznej.
Mają także możliwość uzyskiwania stopnia specjalizacji zawodowej
inżynierów i techników oraz karty zawodowej inżyniera.
Z podanego zestawienia wynika duża różnorodność uprawnień i sto-
sunkowo duża liczba tych, o które mogą lub muszą ubiegać się osoby
chcące wykonywać zawód elektryka. Większość została wprowadzona
z mocy obowiązujących ustaw w drodze rozporządzeń wykonawczych,
które ulegają ciągłym zmianom. Niektóre z wymienionych uprawnień
funkcjonują na rynku od kilkudziesięciu lat (budowlane oraz w za-
kresie eksploatacji), inne, jak opisane w dwóch ostatnich punktach,
od dość niedawna.
Jeżeli chodzi o liczbę osób zainteresowanych uzyskaniem poszcze-
gólnych tytułów, to najpopularniejszą są uprawnienia w zakresie
eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci energetycznych oraz budow-
lane dotyczące projektowania i kierowania robotami budowlanymi
w zakresie sieci oraz instalacji elektrycznych i elektroenergetycznych.
Natomiast mniejszym zainteresowaniem elektryków cieszą się upraw-
niania audytora energetycznego, specjalisty w zakresie jakości energii
elektrycznej oraz uzyskanie stopnia specjalizacji zawodowej inżynie-
rów i techników, przy czym ostatnie dwa rodzaje uprawnień nie mają
umocowania ustawowego.
❘ ❘ ❘ Zasady uzyskiwania poszczególnych rodzajów
uprawnień
Uprawnienia w zakresie eksploatacji
Uprawnienia w zakresie eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci
energetycznych należą do uprawnień zawodowych, o które stara się
największa grupa elektryków. Szacuje się, że liczba osób legitymu-
jących się świadectwami kwalifikacyjnymi wynosi w skali kraju od
ok. 2 do 3 mln. Rocznie o uzyskanie potwierdzenia ww. kwalifikacji
występuje około 100 tys. fachowców.
Zapewnienie odpowiedniego poziomu usług związanych z energety-
ką wymaga, aby pracujący przy urządzeniach, instalacjach i sieciach
energetycznych posiadali gruntowną wiedzę techniczną i niezbędne
doświadczenie. Wytyczne w tym zakresie określa Ustawa z dnia
10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (DzU z 2006 r. nr. 89
poz. 625 z późn. zm.) oraz wydane na jej podstawie Rozporządzenie
Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwiet-
nia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania
kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji
i sieci (energetycznych – dop. autora) (DzU nr 89, poz. 828). Drugi
z dokumentów wprowadza zróżnicowanie wymagań w zależności
od typu wykonywanych czynności i stanowisk pracy oraz od rodzaju
i grupy urządzeń energetycznych. W § 5 ust. 1 rozporządzenia
określono, że eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci mogą zajmować
się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących
rodzajów czynności i stanowisk pracy:
• eksploatacja – dotyczy osób wykonujących prace w zakresie obsługi,
konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym;
• dozór – do grupy tej zalicza się stanowiska fachowców kierujących
czynnościami osób wykonujących prace w zakresie określonym powy-
żej oraz stanowiska pracowników technicznych, sprawujących nadzór
nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
W rozporządzeniu zostały wyraźnie wydzielone dwa równorzędne, odręb-
ne od siebie rodzaje prac i stanowisk w zakresie eksploatacji oraz dozoru
z jednoczesnym określeniem wymagań, jakie tych kategorii dotyczą.
W zależności od typu urządzeń energetycznych w załączniku nr 1
do ww. rozporządzenia wyróżniono trzy grupy:
• grupa 1: elektroenergetyczna,
• grupa 2: cieplna,
• grupa 3: gazowa.
Dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji niezbędnych przy
eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci energetycznych noszą nazwę
świadectw kwalifikacyjnych. Upoważniają one do samodzielnego wyko-
nywania pracy na określonym stanowisku i przy konkretnym urządzeniu
w danej grupie urządzeń elektroenergetycznych. Www. rozporządzeniu
nie określono natomiast żadnych wymagań dotyczących wykształcenia
czy przygotowania zawodowego osób poddających się postępowaniu
kwalifikacyjnemu.
Istotną wadą wspomnianego dokumentu było odstąpienie od stosowanej
wcześniej i bezwzględnie koniecznej zasady okresowego (co 5 lat) spraw-
dzania spełnienia wymagań kwalifikacyjnych, co autorzy rozporządzenia
tłumaczyli brakiem upoważnienia ustawowego. Było to o tyle dyskusyj-
ne, że poprzednio obowiązujące przepisy z 1998 roku, wydane z mocy tej
samej ustawy, zawierały zapis odnośnie okresowych kontroli kwalifikacji.
Ustawodawca dostrzegł jednak liczne protesty stowarzyszeń naukowo-
-technicznych, obawiających się znacznego obniżenia poziomu wiedzy
technicznej służb eksploatacyjnych i w dniu 4 marca 2005 roku Sejm
przyjął Ustawę o zmianie Ustawy – Prawo energetyczne oraz Ustawy
– Prawo ochrony środowiska (DzU nr 62, poz. 352), w której dokonał
istotnych i pożądanych poprawek w art. 54 ustawy z 1997 roku.
I tak, po ust. 1 dodano ust. 1a i 1b w brzmieniu:
„1a. Sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych powtarza się
co pięć lat.
1b. W razie stwierdzenia, że eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci
jest prowadzona niezgodnie z obowiązującymi przepisami, na wniosek
pracodawcy, inspektora pracy, Prezesa URE lub innego organu właści-
wego w sprawach regulacji gospodarki paliwami i energią, o których
mowa w art. 21a, sprawdzenie spełnienia wymagań kwalifikacyjnych
należy powtórzyć przed upływem pięciu lat”.
W przepisach przejściowych omawianej ustawy zamieszczono art. 16,
w brzmieniu: „Świadectwa kwalifikacyjne, o których mowa w art. 54
Uprawnienia zawodowe
dla elektryków
Uprawnienia zawodowe dla elektryków
dr inż. Jan Strzałka
prezes Oddziału Krakowskiego SEP
ekspert