6
Od pierwszych wieków chrześcijaństwa kościół jako mecenas sztuki sakralnej poszukiwał form plastycznego wyrazu sacrum.
Pierwsze świątynie nawiązywały do antycznych bazylik, które z czasem przekształciły się w obiekty budowane na planie krzyża
łacińskiego i greckiego. Kolejne epoki przyniosły rozwiązania techniczne sklepienia – romańskie kolebkowe i gotyckie krzyżowo-
-żebrowe, odciążające ściany i umożliwiające zastosowanie większej liczby okien, dzięki którym do wnętrz mogło dostawać się
więcej światła, będącego emanacją boskiej doskonałości. Odrodzenie wprowadziło do świątyń kopuły oraz realistyczne malarstwo
z użyciem perspektywy. Barok i klasycyzm to rozwój istniejących form, spiętrzenie antycznych porządków, feeria dekoracji i triumf
formalnej liturgii kościelnej. Wraz z rewolucjami awangardy przeszedł czas, aby na nowo zdefiniować formę wyrazu architektury
sakralnej. Nacisk położono na jej minimalizm. Przykłady świetnie zrealizowanych nowych idei wmodernistycznej architekturze
to kaplica pielgrzymkowa w Ronchamp czy kościół św. Piotra w Firminy Le Corbusiera z lat 60. XX wieku. Również w Polsce istnieje
wiele takich realizacji, np. kościół pod wezwaniemWniebowzięcia NMP weWładysławowie Szczepana Bauma czy Niepokalanego
Serca NMP w Częstochowie Romualda Loeglera. Nadal jednak współczesne budowle sakralne w Polsce są pełne przepychu.
Obiekty realizowane w duchu skromności i minimalistycznej formie to wciąż rzadkość. Najwięcej kościołów powstaje na obrzeżach
miast, na nowych osiedlach. Świątynie są dziś mniejsze, aby zminimalizować koszty utrzymania. Wiele obiektów zabytkowych jest
natomiast poddawanych renowacjom dzięki funduszom europejskim.
Świątynia Opatrzności Bożej
wWarszawie
Dzieje powstania kościoła sięgają czasów Konstytucji 3 maja, a decyzja
o jego budowie zapadła ponad 200 lat temu. Dziś na warszawskimWilanowie
prace dobiegają końca. Autorem projektu obecnej świątyni, wybranego
na podstawie konkursu z 2001 roku, jest pracownia architektoniczna
Wojciecha i Lecha Szymborskich. Budowę rozpoczęto w 2002, a jej
zakończenie zaplanowano na 2016 rok. Sześcienna bryła obiektu nawiązuje
do, przygotowanego na konkurs w 1791 roku, projektu Jakuba Kubickiego.
Powstała na planie krzyża greckiego, zwieńczona jest kopułą z krzyżem i ma
cztery wejścia na dwóch osiach. Zewnętrzny sześcian z monumentalnych
portali okala okrągłe, centryczne wnętrze – rotundę ograniczoną filarami,
sięgającymi kilku kondygnacji. Osiową kompozycję projektu podkreśla
rytm kolumn zbiegających się w kopule pod świetlikiem. Na parterze
zaprojektowana została część sakralna z czterema kaplicami i stacjami
obrazującymi dzieje Polski, które mają wykonać zaproszeni do współpracy
artyści. Nawa główna przewiduje 1500 miejsc siedzących. Wytyczają ją filary
ustawione po okręgu i zbiegające się w kopule. Układ pionowych filarów
oraz rytm okien w tamburze rotundy i płaszczu kopuły mają symbolizować
promienie Bożej Opatrzności. Nad nawą boczną świątyni znajduje się muzeum
papieża Jana Pawła II i kardynała Stefana Wyszyńskiego, w podziemiach zaś
kościół dolny i Panteon Wielkich Polaków.
fot. i wizualizacje: W. Szymborski i L. Szymborski z zespołem (4)
Inspiracje architektoniczne
